Public Realm

สัมภาษณ์โดย ผศ.ดร.นิรมล เสรีสกุล ผู้อำนวยการศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) การพัฒนาเมืองบนฐานความรู้เป็นสิ่งที่กำลังส่อเค้าจะเกิดขึ้นในประเทศไทยในปัจจุบัน องค์ความรู้ ภูมิปัญญาจากชุมชนหลายแห่งกำลังถูกรวบรวม เพื่อสร้างขึ้นเป็นโครงข่ายที่สนับสนุนการเรียนรู้นอกระบบ  แต่กระนั้น สิ่งเหล่านี้อาจไม่ใช่สิ่งใหม่นักในประเทศญี่ปุ่น ที่แนวคิดของ Living Museum แนวคิดที่ให้ความสำคัญกับการรู้จักวิถีชีวิตของท้องถิ่นอย่างถ่องแท้ เป็นสิ่งที่อยู่คู่สังคมมาหลายทศวรรษ ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) และ The Urbanis ได้พูดคุยกับ ผศ.ดร.ณัฐพงศ์ พันธ์น้อย อาจารย์ประจำภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นักเรียนเก่าในสาขา Urban Engineering จากมหาวิทยาลัยโตเกียว เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับสภาวะ และความเป็นมาของการสร้างและพัฒนาสังคมเมืองแห่งการเรียนรู้ของประเทศญี่ปุ่น ที่เป็นรากฐานของความเจริญทางวัฒนธรรมแบบญี่ปุ่นๆ อย่างที่เราเห็นกันทุกวันนี้ รากฐานจากเอโดะ: เพราะการเรียนรู้อยู่คู่สังคมมานานแล้ว ก่อนที่เราจะพูดถึงนโยบายการจัดการเมืองในโลกปัจจุบัน เราต้องเข้าใจบริบทของสังคมเมืองในประเทศญี่ปุ่นเสียก่อน ความเป็นเมืองในญี่ปุ่นเริ่มเกิดขึ้นอย่างเข้มข้นตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ในเมืองเอโดะ ซึ่งในช่วงเวลาหนึ่งเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก เมืองแห่งนี้รวมผู้คนมากมายเข้ามาอยู่เป็นสังคมใหญ่อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน การรวมกลุ่มทางสังคมนี้ เช่นเดียวกับมหานครสมัยใหม่ในโลกปัจจุบัน ทำให้เกิดปัญหาที่ซับซ้อนมากขึ้น และเกิดความมั่งคั่งที่มากขึ้นเช่นกัน    ปัญหาและความมั่งคั่งในเอโดะนี้เอง ที่ขับเคลื่อนความสงสัยใคร่รู้ของสังคมญี่ปุ่น เป็นรากฐานของการส่งเสริมการเรียนรู้มาจนถึงทุกวันนี้ 2 ประการด้วยกัน คือ ความมั่นคงทางสังคมและอิสระทางการแข่งขัน […]

เรียบเรียงโดย ณิชากร เรียงรุ่งโรจน์ ต้องเกริ่นก่อนว่าบทความในครั้งนี้เกิดจากผู้เขียนได้มีโอกาสได้เข้าไปเรียนในคลาส 154479 : การออกแบบแผนที่ ของนักศึกษาภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งให้เกียรติเชิญ คุณอดิศักดิ์ กันทะเมืองลี้ รองผู้อำนวยการศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) ฝ่าย Urban Intelligence และศิษย์เก่าภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นวิทยากร แล้วเกิดไอเดียอยากส่งต่อและถ่ายทอดความรู้ด้านการออกแบบและไอเดียการสรรค์สร้างแมพวิชวลของเมือง เป็นบทความชิ้นนี้ แมพวิชวลในงานเมือง ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าแผนที่นั้นมีประโยชน์และถูกนำไปใช้งานได้มากมายหลายศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นในด้านการทหารที่ต้องอาศัยแผนที่ในการดูจุดยุทธศาสตร์และวางแผนการรบ ด้านการท่องเที่ยว ที่ต้องการอาศัยแผนที่ในการดูเส้นทางหรือตำแหน่งของสถานที่ท่องเที่ยว ด้านภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อมที่อาศัยแผนที่ในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงหรือปรากฏการณ์ทางธรรมชาติต่างๆ เรียกได้ว่าทุกศาสตร์ทุกแขนงต้องอาศัยแผนที่เป็นหนึ่งในเครื่องมือที่จะช่วยเก็บบันทึก ศึกษาและสื่อสารข้อมูล ในด้านการออกแบบและพัฒนาเมืองเองแผนที่ก็เป็นหนึ่งในเครื่องมือที่สำคัญที่มักจะถูกหยิบมาใช้งาน โดยแผนที่มักจะถูกนำมาใช้ในการแสดงผลของข้อมูลที่ได้มีการเก็บ รวบรวม วิเคราะห์ นำมาถ่ายทอด หรือ Visualize ให้ข้อมูลเหล่านั้นกลายเป็นเเผนที่เพื่อทำให้ง่ายต่อการเข้าใจเนื้อหาที่ต้องการจะสื่อไปยังบุคคนทั่วไปที่อาจไม่ได้มีความรู้ความเชี่ยวชาญในด้านนี้ นอกจากนี้การนำข้อมูลมาแปลงเป็นแผนที่ยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ต่อได้  เช่น การนำแผนที่ข้อมูลแต่ละแบบมาทับซ้อนกัน ซึ่งทำให้สามารถเห็นภาพข้อมูลใหม่ๆที่ยังไม่เคยเห็นมาก่อนได้ ตัวอย่างเช่น แผนที่อุปสงค์ VS อุปทาน เมืองแห่งการเรียนรู้ของกรุงเทพมหานคร ที่มีการนำข้อมูล สาธารณูปการในระบบการศึกษา สาธารณูปการสนับสนุนการเรียนรู้ และสาธารณูปการศักยภาพเพื่อการเรียนรู้ มาทับซ้อนกันเพื่อหาพื้นที่ศักยภาพในการเรียนรู้มากที่สุด รวมถึงสามารถนำไปทับซ้อนกับข้อมูลช่วงวัยของประชากร […]

สัมภาษณ์โดย ผศ.ดร.นิรมล เสรีสกุล ผู้อำนวยการศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) ชีวิตและสุขภาวะของผู้คนในเมืองต้องดีขึ้นได้ แนวคิดนี้ถูกส่งต่อผ่านการสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ หรือที่คุ้นหูกันว่า สสส. แม้ สสส. จะไม่ได้มีความเชี่ยวชาญหลักในประเด็นเมืองและการพัฒนาพื้นที่สาธารณะ แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่า สสส. คือหน่วยงานสำคัญที่สนับสนุนให้ภาคประชาสังคมต่างๆ ได้ขับเคลื่อนงาน สร้างองค์ความรู้เชิงวิชาการ รวมถึงทำโครงการทดลองมากมายที่มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาวะดีขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับวัตถุประสงค์หลักขององค์กร นอกจากนี้ ปีนี้ยังเป็นปีที่ สสส. ครบรอบ 20 ปี นับตั้งแต่ปี 2544 ความเปลี่ยนแปลงใหญ่ที่เกิดขึ้นในสังคมไทยจากความคิดริเริ่มโครงการ สนับสนุน และผลักดัน ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) และ The Urbanis ใช้โอกาสนี้พูดคุยกับดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุน สสส. และรักษาการผู้อำนวยการสำนักสร้างเสริมวิถีชีวิตสุขภาวะ เพื่อเรียนรู้แนวทางการจัดการข้อมูลเกี่ยวกับเมืองสุขภาวะ รวมถึงการร่วมผลักดันให้นโยบายเมืองสุขภาวะเกิดขึ้นจริง ในฐานะที่เป็นผู้สนับสนุนประเด็นนี้อย่างต่อเนื่อง สสส.มีข้อมูลความรู้เมืองสุขภาวะในมือแบบไหนบ้าง ในภาพรวม สสส. ปัจจุบันน่าจะแบ่งได้เป็น 3 แบบ หนึ่งคือข้อมูลดาต้า ที่เป็นฐานข้อมูลที่ต้องนำไปวิเคราะห์ก่อนนำใช้ เช่น ข้อมูลเมืองเดินได้เดินดีของ UddC ข้อมูลส่วนที่สองคือข้อมูลต้นแบบพื้นที่ซึ่งอันนี้ภาคีเครือข่ายดำเนินการไว้เยอะและมีความหลากหลายในแต่ละบริบท […]

สัมภาษณ์โดย ผศ.ดร.นิรมล เสรีสกุล เรียบเรียงโดย ชยากรณ์ กำโชค, สรวิชญ์ อังศุธาร, ภาณุพันธ์ วีรวภูษิต งานพัฒนาฟื้นฟูชุมชน เป็นตัวอย่างงานออกแบบทางสถาปัตยกรรมที่เราเห็นกันได้บ่อยๆ โดยเฉพาะในชุมชนเล็กๆ ที่มักมีคนนอกพื้นที่เข้าไปช่วยปรับปรุงให้สวยงามน่ามอง แต่บ่อยครั้ง สิ่งที่ตามมามักเป็นประเด็นถกเถียงระหว่างคนนอก ตั้งแต่สถาปนิก นักผังเมือง นักออกแบบ กับ ‘คนในพื้นที่ผู้อยู่อาศัย’ ที่ตั้งคำถามกับงานที่ไม่ได้ช่วยแก้ไขปัญหาใดๆ ให้ชุมชน ซ้ำยังอาจเข้าไปเปลี่ยนวิถีชีวิตเดิมให้เสน่ห์สูญหายไป ทำให้งานพัฒนาชุมชนเป็นงานที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องไม่เพียงต้องใช้ทักษะในการออกแบบเท่านั้น แต่ต้องเข้าไปมีปฏิสัมพันธ์และเข้าใจสิ่งที่ชุมชนต้องการอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นทักษะที่อาศัยองค์ความรู้ร่วมกันระหว่างคนนอกและคนในพื้นที่ไม่น้อยเลย อาจารย์หน่อง-ผศ.ดร.สุพิชชา โตวิวิชญ์ อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร คือหนึ่งในสถาปนิกผู้คลุกคลีกับงานพัฒนาชุมชน และมักตั้งต้นโครงการฟื้นฟูย่านต่างๆ ในกรุงเทพฯ ในเชิงทดลองที่ไม่เหมือนใครออกมาอยู่เสมอ อย่างโครงการพัฒนาชุมชนคลองบางหลวง นิทรรศการ ‘New เวิร์ล โอล Town’ ที่ชุมชนบางลำพู หรือโครงการต่อยอดจากเพจ Humans of Flower Market ที่ชุมชนปากคลองตลาด สิ่งที่น่าสนใจในกระบวนการลงพื้นที่ของอาจารย์หน่องและคณะนักศึกษา ก็คือการฟังเสียงความต้องการของชุมชนและดึงชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ ผลลัพธ์ที่ได้จึงล้วนเป็นโครงการพัฒนาชุมชนที่น่าสนุก และเป็นปรากฏการณ์ที่ชักชวนให้คนสนใจทั้งในในโลกออนไลน์และออฟไลน์  โอกาสนี้ ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) […]

วิกฤตโควิด-19 ยังไม่ทันจางหาย คนกรุงเทพฯ กลับได้เจอวิกฤตซ้อนวิกฤต หลังเกิดเหตุระเบิดขนาดใหญ่ที่โรงงานผลิตเม็ดโฟมพลาสติกในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการ เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2564 สร้างความเสียหายให้กับโรงงานและอาคารที่พักอาศัยโดยรอบมหาศาล ความรุนแรงของเพลิงไหม้ส่งผลให้การควบคุมสถานการณ์กินเวลายาวนานมากกว่า 24 ชั่วโมง ผู้คนมากมายในย่านต้องสูญเสียทรัพย์สิน ที่อยู่อาศัย ต้องลำบากกับการอพยพออกจากที่พัก และมีผู้เสียชีวิต 1 รายระหว่างควบคุมเพลิง กระแสของความเห็นอกเห็นใจต่อผู้ได้รับผลกระทบเกิดขึ้นควบคู่กับความไม่พึงพอใจในการบริหารสถานการณ์ของภาครัฐ แต่ประเด็นที่ได้รับความสนใจไม่แพ้กันคือข้อกังขาในผังเมืองของกรุงเทพมหานครและปริมณฑล กับคำถามที่ว่าทำไมโรงงานอุตสาหกรรมที่มีสารเคมีอันตรายถึงตั้งอยู่ท่ามกลางชุมชนและเขตที่พักอาศัยได้? ความขัดแย้งกันของการใช้ประโยชน์ที่ดินของผังเมืองรวมนี้เกิดจากอะไร? และยังมีความเสี่ยงอะไรจากภาคอุตสาหกรรมที่ซุกซ่อนอยู่ในพื้นที่ของเมืองอีกหรือไม่?  เพื่อไม่ให้วิกฤตสูญเปล่า ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC) ภายใต้ศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านยุทธศาสตร์เมือง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (CE.US) และ ผศ.คมกริช ธนะเพทย์ ประธานหลักสูตรสถาปัตยกรรมผังเมือง ภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงร่วมกันจัดเวทีเสวนา มุมมองทางผังเมืองกรณีระเบิดโรงงานกิ่งแก้ว เรามาถึงจุดนี้ได้อย่างไร โดยได้เกียรติจากคณาจารย์ประจำภาคผังเมืองฯ ร่วมแลกเปลี่ยนและหาทางออกร่วมกัน ประกอบด้วย รศ.ดร.พนิต ภู่จินดา นายกสมาคมนักผังเมืองไทย และ หัวหน้าภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง ผศ.ดร.ณัฐพงศ์ พันธ์น้อย และ อาจารย์ ดร.พรสรร วิเชียรประดิษฐ์ เมื่อค่ำวันที่ […]

ภาพปกบทความ โดย สำนักประชาสัมพันธ์ กรุงเทพมหานคร สถานการณ์ฉุกเฉินอย่างการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้ผู้คนมองเห็นคุณค่าของพื้นที่สาธารณะและพื้นที่กึ่งสาธารณะของเมืองในมุมมองที่แตกต่างจากภาวะปกติ ดังเห็นว่าพื้นที่บางประเภท เช่น หอประชุม สนามกีฬาในร่ม อาคารเรียน ถูกปรับเปลี่ยนรูปแบบการใช้งานเพื่อรองรับความต้องการของเมืองในยามคับขัน เช่น ถูกปรับเป็นโรงพยาบาลสนามเพื่อเพิ่มพื้นที่รองรับผู้ติดเชื้อโควิด-19 เพื่อเเบ่งเบาภาระของสถานพยาบาลที่มีจำนวนไม่เพียงพอกับผู้ติดเชื้อ ไทยกับปรากฏการณ์เตียงผู้ป่วย ห้อง ICU ที่ไม่เพียงพอ ข้อมูลจากสำนักข่าวบีบีซีไทย (28 เมษายน 2564) พูดถึงประเด็นน่ากังวลเรื่องการจัดหาเตียงให้ผู้ป่วยโควิด-19 และจำนวนเตียงสำหรับผู้ป่วยไอซียูห้องความดันลบเริ่มจะเต็มกำลังการรองรับของระบบสาธารณสุข ภายหลังเกิดการระบาดระลอกเดือนเมษายน 2564 โดยศูนย์บริหารสถานการณ์โควิด-19 (ศบค.) รายงานยอดผู้ป่วยสูงขึ้นสู่ระดับ 2,000 คนต่อวัน โดยระหว่างวันที่ 24-28 เมษายน 25644 ผู้ป่วยอาการหนักเพิ่มขึ้นจาก 418 ราย เป็น 695 ทำให้สถานการณ์เตียงสำหรับผู้ป่วยอาการหนักหรือไอซียู เกิดสภาวะที่เรียกว่า “เตียงตึง” โดยกรมการแพทย์ให้ข้อมูลว่า มีผู้ป่วยครองเตียงไปแล้ว 70-80% ทั่วประเทศ ไม่เพียงเตียงผู้ป่วยและเตียงผู้ป่วยไอซียูที่ไม่เพียงพอ แต่เครื่องช่วยหายใจและระบบความดันลบก็เป็นสิ่งสำคัญ เพราะหากมีผู้ป่วยหนักย่อมแสดงว่าความต้องการใช้เครื่องช่วยหายใจก็มีมากขึ้น ขณะนี้เครื่องช่วยหายใจที่ต้องมีระบบออกซิเจนเริ่มมีไม่เพียงพอ อีกทั้งการที่มีผู้ป่วยเพิ่มจำนวนมากขึ้นยังทำให้พื้นที่โรงพยาบาลไม่สามารถรองรับผู้ป่วยรายใหม่ได้อย่างเพียงพอ สถานการณ์ไทยเทียบกับอินเดียแล้วหรือไม่? สถานการณ์แพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 […]