Public Realm

“ศิลปะ” หลายคนคิดว่า ศิลปะก็คือการวาดรูปเรื่อยเปื่อยไปเรื่อย ๆ วาดภาพระบายสี ศิลปะก็มีอยู่แค่นี้ แต่ความจริงแล้ว ศิลปะคือสิ่งที่มนุษย์เป็นผู้สร้างสรรค์ขึ้นมา มีทั้งการแสดงออกทางความรู้สึก ความคิด และอารมณ์จากภาพที่ได้จากความจริงหรือจินตนาการที่คิดฝันขึ้นอย่างมีเจตนา (Fineart.CMU) การสะท้อนปัญหาเมือง ผ่านศิลปะเป็นที่สนใจในโลกปัจจุบัน โดยสื่อศิลปะที่นำเสนอออกมาได้มาจากปัญหาเมืองที่วัยรุ่น Gen ใหม่กำลังพบเจอ ผลของงานศิลปะแต่ละชิ้นจะสะท้อนข้อดีและข้อเสียของเมือง และกลายเป็นสื่อกลางทำให้ผู้เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการพัฒนาเมืองได้รับรู้เห็นปัญหาจากสื่อศิลปะที่แสดงออกมา ศิลปะไม่ได้หมายถึงการวาดภาพออกแบบเท่านั้น การแสดง หนังสั้น สื่อดนตรี ภาพถ่าย รวมไปถึง งานเขียน งานการ์ตูน ก็เป็นสื่อศิลปะ ศิลปะขับเคลื่อนเมืองได้อย่างไร เมือง คือสิ่งที่มีอาคารสถาปัตยกรรมต่าง ๆ รวมกันเป็นจำนวนมาก พื้นฐานของการสร้างเมืองใช้ความคิดศิลปะเข้ามาประยุกต์ นั่นแสดงว่า เมืองเท่ากับความสร้างสรรค์ศิลปะ และความสร้างสรรค์ศิลปะเท่ากับการสรรค์สร้างเมือง พูดง่าย ๆ ก็คือ ศิลปะสร้างสรรค์เมืองและพัฒนาเมืองได้นั่นเอง ตัวอย่างประเทศญี่ปุ่น ได้มีการสร้างสรรค์ภาพวาด Tokyo 100 Views คือโปรเจ็คภาพของ Shinji Tsuchimochi ศิลปินนักวาดภาพประกอบชาวญี่ปุ่น ได้เอาบ้านเมืองของตนมาสร้างสรรค์เป็นผลงาน ถ่ายทอดบรรยากาศของกรุงโตเกียวผ่านภาษาภาพออกมาเป็นผลงาน 100 ชิ้นที่สะท้อนมุมมองของเมืองโตเกียว โดยใช้ลายเส้นที่ดูย้อนยุคมาผสมกับเสน่ห์แบบคอมมิค […]

“ไม่รู้ว่าอยากเป็นอะไร หรืออยากทำอะไร จะทำอย่างไร? ในวันที่โลกกำลังเดินไปข้างหน้า” หากใครที่ยังไม่รู้ว่าแท้จริงแล้วเราอยากเป็นอะไร อยากทำอะไร หรือชอบอะไรกันแน่ สาเหตุส่วนหนึ่งนั้นมันอาจไม่ได้อยู่ที่คุณก็ได้ ถ้าลองนึกย้อนกลับไปยังความทรงจำของคุณในวัยเด็ก คุณอาจจะร้อง อ๋อ! เราเคยอยากเป็นหมอ เคยอยากเป็นนักดับเพลิง หรือเคยอยากเป็นนักบินอวกาศนี่นา แต่คุณคิดไหมว่าในโลกแห่งความเป็นจริงแล้ว มีเพียงกี่คน? ที่จะเคยได้เข้าไปลองสัมผัสกับอาชีพต่าง ๆ เหล่านั้นอย่างแท้จริงในวัยเด็ก ดังนั้นการที่เราตอบคำถามเหล่านั้นไม่ได้ จึงไม่ใช่เรื่องที่ผิดเลย ในเมื่อเมืองของเราอาจไม่มีพื้นที่เปิดโอกาสให้เราได้เข้าไปสำรวจตัวเองและเส้นทางของอาชีพต่าง ๆ มากเพียงพอ เคว้งคว้างเพราะอยู่กับคำถามที่ตอบไม่ได้ว่า ‘โตขึ้นอยากเป็นอะไร?’ จากการศึกษาของ The Australian (2017, as cited in Hedayati, 2017) มีการชี้ให้เห็นว่าเด็กอายุเพียง 8 ปี จะเริ่มมีความใฝ่ฝันถึงเรื่องอาชีพของตนเองในอนาคต แต่กลับกันจากการศึกษาของ Technological Horizons in Education กลับพบว่า นักเรียนส่วนใหญ่ที่เรียนจบออกมา กลับไม่มีความคิดที่ชัดเจนเกี่ยวกับอนาคตของตนเองเลย หรือแม้กระทั่งผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับวิทยาลัยก็ด้วยเช่นกัน ที่มักจะเผชิญหน้ากับช่องว่างทางด้านทักษะและอาชีพ จนทำให้ต้องเกิดการดิ้นรนหางานที่ความหมายกับตนเองเพิ่ม (Schaffhauser, 2019) ถ้าอย่างนั้นเป็นไปได้หรือไม่ว่า การที่เราจะหาทางออกจากวังวนปัญหาเหล่านี้ได้นั้น เมืองต้องเปิดโอกาสให้เราได้เกิดการเรียนรู้และเมืองจะต้องมีพื้นที่การเรียนรู้ให้แก่เราทุกคน […]

“มนุษย์” ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อให้เคลื่อนที่ไปข้างหน้า แต่ “เมืองที่พิการ” ทำให้เราไม่สามารถเคลื่อนที่ไปไหนได้เลย หรือจะกล่าวได้ว่า “คนไม่ได้พิการ แต่สภาพแวดล้อมต่างหากที่พิการ” เพราะเมืองที่ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อคนทุกกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มผู้สูงอายุ หรือผู้พิการ ที่มักถูกจำกัดอิสระในการใช้ชีวิต เนื่องด้วยสภาพพื้นที่และสภาพแวดล้อมที่เป็นอุปสรรคในการเข้าถึง สร้างความไม่เท่าเทียมในการเดินทาง และการใช้ชีวิตในพื้นที่สาธารณะของคนเมืองทุกกลุ่ม  เมืองที่พิการ (?) เมื่อไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเต็มตัว ในขณะเดียวกันเรามี‘ผู้พิการ’มากกว่า 2.15 ล้านคน คิดเป็น 3.26 % ของจำนวนประชากรทั้งหมดในประเทศไทย ซึ่งเป็นผู้สูงอายุถึง 56.61 % ของจำนวนผู้พิการทั้งหมด (ข้อมูล วันที่ 31 ธ.ค. 65 จากกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ) และคาดว่าจะมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตามสัดส่วนของผู้สูงอายุที่เพิ่มมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม การที่เมืองเติบโตอย่างรวดเร็ว ท่ามกลางการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานมากมาย กลับไม่มีการออกแบบที่ครอบคลุมการใช้ชีวิตของผู้พิการและผู้สูงอายุอย่างแท้จริง ซึ่งแม้แต่มุมมองของคนเมืองส่วนใหญ่ที่ไม่ได้มีความพิการ ล้วนต่างพูดกันเป็นเสียงเดียวกันว่าการเดินทางในกรุงเทพฯ นั้นมีความยากลำบาก ทั้งทางเดินเท้าที่มีบล็อกอิฐชำรุดไม่สม่ำเสมอ เบรลล์บล็อกที่ไม่สามารถใช้งานได้จริง สิ่งกีดขวาง ฟุตบาทที่สูงกว่ามาตรฐานหรือชันเกินไป จึงปฏิเสธไม่ได้ว่ามุมมองของผู้พิการ ผู้เป็นคนแรกที่ถูกลืมและเป็นคนสุดท้ายที่ถูกนึกถึง ต่างมองว่าการออกแบบสิ่งเหล่านี้ถือเป็นการเผชิญกับฝันร้าย และเป็นไปไม่ได้เลยที่จะสามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติ ปัญหามากมายที่จะตามมา เช่น […]

ปารีสก็เหมือนกับเมืองอื่นๆ ที่มีตลาดเป็นหัวใจของเมือง ตลาดแผงลอยเป็นหนึ่งในตลาดที่เทศบาลปารีสให้การสนับสนุนและส่งเสริมอย่างจริงจัง เมืองปารีสมีขนาดเล็กกว่ากรุงเทพฯ ประมาณ 150 เท่า แบ่งเป็น 20 เขต ปัจจุบันนี้มีแผงลอยกว่า 72 แห่ง เขตละ 3-4 แห่ง และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอีกเรื่อยๆ โดยปกติแล้วแผงลอยในปารีสจะเปิดเป็นตลาดเช้า เวลาเจ็ดโมงจนถึงช่วงบ่ายโมงที่ตลาดเริ่มวาย แต่ด้วยการเติบโตของตลาดที่มากขึ้น เทศบาลปารีสจึงได้ริเริ่มตลาดบ่ายขึ้นในหลายย่าน เพื่อเป็น “เครื่องยนต์เสริม” ในการเพิ่มพลวัติให้กับเมือง แผงลอยที่ไม่ล่องลอยอีกต่อไป กลับมาปารีสครั้งนี้ สิ่งที่สังเกตเห็นคือ ในบางย่านและบนทางเท้าของถนนบางเส้น จะมีโครงสร้างร้านติดตั้งไว้ เป็นโครงสร้างเสาเล็กโปร่งเบา หลังคาผ้าใบสีแดงสีขาวม้วนเก็บได้ นี่คือโครงสร้างของตลาดแผงลอยที่ติดตั้งถาวรไว้เลย จากที่แต่ก่อนรื้อเก็บหลังตลาดเลิก ที่เปลี่ยนมาทำแบบนี้ อาจจะเป็นไปได้ว่า เป็นบริเวณที่ทางเท้ามีความกว้างพอที่โครงสร้างเหล่านี้จะไม่เกะกะคนเดิน หรือเป็นตลาดที่มีชื่อเสียงและคนติดแล้ว (เช่น ในเขต 14 เป็นตลาดขายอาหารที่มีความยาวที่สุดในปารีส คนประมาณมดรุมน้ำตาลก้อน) รวมทั้งความถี่ของตลาดมีบ่อยขึ้น จากอดีตมีแค่สัปดาห์ละครั้ง ตอนนี้ตลาดในบางย่านมีสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง จะมาเดี๋ยวติดเดี๋ยวรื้อก็ไม่ไหว จึงออกแบบให้อยู่ร่วมกับทางเท้าหรือลานสาธารณะ การขยายตัวของตลาดแผงลอยทั่วกรุงปารีส ด้วยความนิยมของผู้บริโภคชาวปารีสที่นิยมอาหารออแกนิคหรืออาหารที่มีห่วงโซ่อาหาร (Food Chain) สั้น รวมทั้งต้องการความหลากหลายของสินค้าที่ซูเปอร์มาร์เก็ตอาจจะให้ไม่ได้ […]

ลานบาสตีย์ (Place de la Bastille) ที่มีอนุสาวรีย์แห่งความทรงจำของการปฏิวัติฝรั่งเศส อดีตเคยเป็นที่ตั้งของคุกบาสตีย์อันเป็นสัญลักษณ์ของระบบการเมืองและสังคมของฝรั่งเศสก่อนการปฏิวัติ (Ancien Régime) มาก่อน แต่มันได้ถูกทำลายลงเมื่อวันที่ 14 ก.ค. 1789 ซึ่งเป็นวันเดียวกับวันชาติฝรั่งเศส ทำให้ลานนี้คือหนึ่งในลานยอดนิยมในปราศัยและการเรียกร้องทางการเมือง อนุสาวรีย์นี้ออกแบบมาหลายเวอร์ชัน เช่น รูปช้างในสมัยจักรพรรดินโปเลียนที่ 1 (Napoleon I) ที่ปรากฏในวรรณกรรม เล มิเซราบล์ (Les Misérables) โดยวิกตอร์ อูว์โก (Victor Hugo) แต่ที่สร้างจริงที่เราเห็นทุกวันนี้คือออกแบบในสมัยจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 (Napoleon III) เป็นเสาบรอนซ์สีเขียวขนาดใหญ่ บนยอดประดับด้วยรูปปั้น “จิตวิญญาณอิสระ” (Le Génie de la Liberté) ที่มาภาพ APUR อนุสาวรีย์นี้เดิมเป็นวงเวียนรถยนต์ธรรมดา หากเราอยากศึกษาอนุสารีย์ประวัติศาสตร์ แต่ก่อนต้องเดินข้ามถนนไป ซึ่งข้ามยากเพราะถนนมีขนาดใหญ่ อนุสาวรีย์นี้ตั้งอยู่ปลายถนน Rivoli (เส้นตะวันออก-ตก) ที่วิ่งมาเชื่อมกับย่านบาสตีย์ ย่านกินดื่มและย่านวัฒนธรรม เป็นที่ตั้งของ […]

ด้วยยุคปัจจุบันกระแสความนิยมทั่วโลกเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด การเปิดกว้างทางสังคม โดยเฉพาะเรื่องของความหลากหลายทางเพศกลายเป็นที่ยอมรับกันมากขึ้น หลาย ๆ ประเทศอนุมัติให้มีการจดทะเบียนสมรสที่นอกเหนือจาก ชาย-หญิง อีกทั้งในแง่ของแฟชั่นเครื่องแต่งกายแบบ Unisex ก็เป็นกระแสที่โด่งดังมากขึ้นตาม ๆ กันมา ซึ่งหลายคนมองว่าแฟชั่นการแต่งกายนั้นไม่ควรจำกัดอยู่ที่เพศใดเพศหนึ่ง บ้างกล่าวว่าเสื้อผ้าไม่มีเพศ ทุกอย่างขึ้นอยู่กับความพึงพอใจของผู้สวมใส่ว่าแบบไหนเราถึงจะมั่นใจและเป็นตัวของตัวเอง ทั้งนี้ นอกจากเรื่องของปัจเจกบุคคลเป็นเรื่องที่สำคัญ แต่อีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญไม่ต่างกันคือเรื่องของการออกแบบเมือง โดยการออกแบบเมืองในที่นี้จะหมายถึง การจะออกแบบเมืองอย่างไร เพื่อให้รองรับกับการใช้ชีวิตบนพื้นฐานความหลากทางทางเทศ และค่านิยมที่เปลี่ยนแปลงไป The Urbanis อยากจะชวนผู้อ่านทุกท่านมาดูกันว่าถ้าเราสามารถออกแบบเมืองภายใต้หัวข้อความหลากหลายทางเพศได้ เมืองแห่งนั้นจะมีหน้าตาเป็นอย่างไร เมื่อห้องน้ำกลายเป็นพื้นที่ต้นแบบแห่งความหลากหลายทางเพศ อย่างที่เราคุ้นชินและเป็นที่รู้กันดีว่าห้องน้ำสาธารณะทั่วไป ทั้งในห้างสรรพสินค้า สวนสาธารณะ หรือในพื้นที่ใดก็ตาม มักถูกแบ่งแยกเพื่อรองรับกับการใช้งานตามเพศกำเนิด กล่าวคือเพื่อรองรับสำหรับเพศชายและเพศหญิงเท่านั้น แต่ในความเป็นจริงของสังคมปัจจุบันหลายคนมักเลือกวิถีทางเพศเป็นของตัวเอง หากกล่าวให้เข้าใจโดยง่ายคือ เพศวิถี ไม่เท่ากับ เพศกำเนิด นั้นเอง เมื่อเรามองว่าห้องน้ำคือพื้นที่สาธารณะขั้นพื้นฐานที่สำคัญของเมือง ดังนั้นการออบแบบห้องน้ำที่เป็นองค์ประกอบหนึ่งของเมือง ให้รองรับกับการใช้งานบนพื้นฐานความหลากหลายทางเพศอาจจะเป็นจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ที่สำคัญ เพราะการใช้ห้องน้ำที่ไม่ตรงตามเพศวิถีอาจจะส่งผลให้เกิดเหตุการณ์ขัดแย้ง ถึงขั้นร้ายร่างกายตามหน้าข่าวที่พบเห็นได้ทั่วไป ประเด็นการออกแบบห้องน้ำไร้เพศจึงมีกระแสมากขึ้น ตัวอย่างเช่น บทความเรื่อง “Why Architects Must Rethink Restroom Design […]

“คนสร้างเมือง แล้วต่อไปเมืองจะสร้างคน” ญาน เกห์ล คิดว่าหลายคนคงอาจเคยได้ยินข้อความนี้มาก่อน โดยข้อความดังกล่าว เป็นคำกล่าวของสถาปนิกและนักผังเมืองชาวเดนมาร์ก ซึ่งทุกคนเคยคิดไหมว่า การที่เราสร้างเมืองขึ้นมาในแต่ละครั้งนั้น เมืองจะสามารถมีส่วนช่วยในการสร้างคนหรือระเบียบทางสังคมได้อย่างไร  บทความนี้จึงจะพาทุกคนไปทำความเข้าใจกับความสำคัญของการออกแบบเมือง จากกรณีศึกษาของประเทศญี่ปุ่น ด้วยการนำเสนอมุมมองของการออกแบบที่มีผลต่อความนึกคิดและพฤติกรรมของผู้คน ให้เห็นว่าการออกแบบเมืองนั้น สามารถกำหนดทิศทางของเมืองและผู้คนได้อย่างไร  การออกแบบเมืองกับความมีระเบียบวินัยของคนญี่ปุ่น ที่มาภาพ あたりまえになった整列乗車｜TOKYO GOOD MUSEUM (goodmanners.tokyo) หากนึกถึงประเทศญี่ปุ่น เราคงหลีกเลี่ยงการพูดถึงเรื่องความสวยงาม ความสะอาด และความสะดวกสบายที่ผู้คนสามารถใช้งานได้จริงและเอื้อต่อคนทุกกลุ่มไปไม่ได้ และแน่นอนว่าอีกสิ่งหนึ่งที่เราไม่สามารถมองข้ามไปได้เลยก็คือ “ความมีระเบียบวินัย” ของคนญี่ปุ่น ทั้งจากการเข้าคิวต่อแถว การตรงต่อเวลา การหยุดรถให้คนข้ามทางม้าลาย หรือการขึ้นรถสาธารณะอย่างเป็นระเบียบก็ด้วยเช่นกัน ถึงแม้ว่าในสถานการณ์นั้นๆ จะต้องแข่งขันกับเวลา หรือมีผู้คนมากมายแค่ไหนก็ตาม แต่คนญี่ปุ่นก็ยังคงมีระเบียบวินัยและความเรียบร้อยอยู่เสมอ หลายคนคงอาจคิดว่าความมีระเบียบวินัยของคนญี่ปุ่นนั้น เป็นเพราะคนญี่ปุ่นเอง ที่มีนิสัยมีระเบียบวินัยและมีจิตใต้สำนึกที่ดีอยู่แล้ว ประกอบกับสังคมและวัฒนธรรมของประเทศญี่ปุ่นที่หล่อหลอมให้คนญี่ปุ่นเป็นเช่นนั้น แต่ทุกคนเคยคิดไหมว่า นอกจากระเบียบวินัยในตัวเองแล้ว การออกแบบเมืองก็เป็นอีกส่วนหนึ่งในการพัฒนาคน ที่ช่วยสนับสนุนให้คนมีระเบียบวินัยและมีพฤติกรรมเหล่านั้นด้วยเช่นกัน เพราะการออกแบบและการพัฒนาเมือง ไม่ได้ส่งผลเพียงแค่การเปลี่ยนแปลงไปของเมืองเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงการเปลี่ยนแปลงของผู้คนทั้งในทางตรงและทางอ้อมได้อีกด้วย เบื้องหลังการออกแบบเมืองน่าอยู่ของประเทศญี่ปุ่นด้วยการใช้“เส้น” ที่มาภาพ Livable Japan ออกแบบ‘เมือง’ดีไซน์‘ชีวิต’ สู่ญี่ปุ่นฉบับปัจจุบัน (matichon.co.th) เริ่มต้นจากการที่เมือง […]

การออกแบบพื้นที่ในเมืองส่งผลอย่างมากต่อความสัมพันธ์ของผู้คนในเมือง ปัจจุบันนี้ อัตราการมีคู่ของผู้คนลดลง ส่วนหนึ่งอาจเป็นผลมาจากเมืองที่อยู่ ที่ทำให้ผู้คนขาดโอกาสที่จะมีปฏิสัมพันธ์กัน เป็นสถานการณ์ที่คนในเมืองมีการพูดถึงและให้ความสนใจอย่างต่อเนื่องมาหลายปี บทความนี้จะมีการแสดงให้เห็นถึงประเด็นเรื่องของเมืองและการหาคู่ ว่าเมืองควรมีการเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาอย่างไร ที่จะตอบโจทย์คนโสด ที่อยากมีคู่หรือไม่อยากมีคู่ เพื่อเป็นการสร้างความเข้าใจต่อการขับเคลื่อนเมืองให้น่าอยู่ผ่านประเด็นในชีวิตประจำวันและเป็นประเด็นที่ผู้คนค่อนข้างมีความรู้สึกเข้าร่วม วาเลนไทน์นี้ หากใครที่ยังโสด มันอาจไม่ได้อยู่ที่คุณก็ได้ ถ้าคุณลองมองภาพจากในหนังหรืออนิเมะในความทรงจำของหลายๆ ท่าน ในแนวโรแมนติกคอมเมดี้มักจะมีภาพของการพบเจอกันระหว่างนางเอก พระเอก พระรอง หรือนางรอง ที่พบเจอกันในเมือง รถไฟใต้ดิน หรือเดินชนกันระหว่างทางไปวัด ไปดูดอกซากุระ แล้วย้อนกลับมองมาที่ประเทศไทย จะเห็นว่าคนไทยที่ไม่โสดจะอยู่ในสังคมเดียวกันเป็นหลัก เป็นเพื่อนหรือทำงานด้วยกันด้วยกัน ยิ่งมีพื้นที่ส่วนตัวมากเท่าไหร่ยิ่งทำให้มีคนโสดมากขึ้น แล้วเมืองแบบไหน…ที่จะทำให้โสด? เมืองอะไรเอ่ย?? ที่อยู่แล้ว “โสด” เมืองสามารถทำให้เรา “โสด” ได้อย่างไร? ความ “โสด” เป็นส่วนหนึ่งผลลัพธ์มาจากวัฒนธรรมการขับรถยนต์ ขับรถไปทำงานแล้วกลับบ้านเวลาส่วนใหญ่อยู่บนท้องถนน และสามารถตีความได้อีกว่า ความ “โสด” นั้นมาจากชีวิตประจำวันไม่มีเวลาได้ดมดอกไม้ หรือหาความรื่นรมย์ชีวิตนั่นเอง เพราะเจอสภาพปัญหารถติดหนักมาก ชีวิตจึงต้องแกร่วอยู่บนท้องถนนนั่นเอง  แล้วมันเกี่ยวข้องกันอย่างไร? เราจะอธิบายการที่เมืองมีส่งผลกับความสัมพันธ์และชีวิตคู่ของคนในกรุงเทพฯ ว่าทำไมคนในกรุงเทพฯ ถึงโสดกัน มีผลมาจากการใช้ชีวิตประจำวันของคนในเมืองหรือไม่ ผ่านหนังสือ บทความและการสำรวจของนักวิชาการ นักวิจัยและคนในเมือง เมืองทำให้ […]