Environment

ชวนรู้จักพื้นที่สวนเพลินพระโขนง พื้นที่ราชพัสดุของกรมธนารักษ์ริมถนนสุขุมวิท ขนาด 2 ไร่ ใกล้สถานี BTS บางจากเพียง 180 เมตร ที่รอการพัฒนา กำลังจะมีการปรับปรุงให้กลายเป็น “สวนเพลินพระโขนง” พื้นที่สีเขียวแห่งใหม่ที่จะช่วยเพิ่มค่าเฉลี่ยพื้นที่สีเขียวของเขตพระโขนง ยกระดับคุณภาพชีวิต และตอบรับความต้องการของชาวชุมชนและผู้คนที่เข้ามาทำงานในย่าน กว่าจะมาเป็นเพลินพระโขนง ชาวย่านและสำนักงานเขตพระโขนงได้พยายามขับเคลื่อนให้เกิดการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงพื้นที่ว่างนี้ให้กลายเป็นลานกีฬาและสวนสาธารณะกว่า 15 ปีที่ผ่านมา จนปลายปี 2565 ทางกรมธนารักษ์ได้อนุญาตให้ใช้ที่ราชพัสดุเพื่อพัฒนาเป็นพื้นที่สาธารณะ ขณะนี้ UDDC ร่วมกับกรุงเทพมหานคร สำนักงานเขตพระโขนง ทีมภูมิสถาปนิกจาก LANDSCAPE COLLABORATION และภาคีเครือข่าย ได้ดำเนินกระบวนการออกแบบอย่างมีส่วนร่วมร่วมกับชาวพระโขนง-บางนา เพื่อออกแบบให้พื้นที่นี้สอดคล้องกับความต้องการของชาวย่านพระโขนง-บางนา และชาวเมืองที่สัญจรผ่าน “โจทย์” สำคัญของการออกแบบสวนเพลินพระโขนง UDDC x LANDSCAPE COLLABORATION และภาคีเครือข่าย ได้รับโจทย์จากชาวย่านที่ต้องการพัฒนาให้พื้นที่นี้ เป็นพื้นที่สีเขียวที่สามารถทำกิจกรรมได้หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ พื้นที่นันทนาการพื้นที่ลานกีฬา และพื้นที่เรียนรู้นอกห้องเรียน โดยให้คำนึงถึงเรื่องของความปลอดภัย การปรับปรุงระบบระบายน้ำ และป้องกันมลภาวะ ฝุ่นควันจากท้องถนนเป็นหลัก พร้อมทั้ง 2 ความท้าทายสำคัญสำหรับการออกแบบสวนเพลินพระโขนง ดังนี้  (1) […]

เปลี่ยนพื้นที่รก “ร้าง” ให้เป็นพื้นที่ “เล่น” แห่งใหม่ของย่าน ช่วงชีวิตวัยเด็ก ในยุค 80-90 ภารกิจของเราคือ การเล่น และการได้รับอนุญาตให้ออกนอกบ้าน ออกไปวิ่งเล่น ปั่นจักรยาน คือ สิ่งที่คุ้นชินและเห็นได้บ่อยครั้ง “พื้นที่เล่นอย่างไม่เป็นทางการ” เช่น ลานวัด ลานว่างกลางชุมชน สวนหลังบ้านของใครสักคน แทรกตัวอยู่ตามชุมชนและย่าน มาถึงตอนนี้พื้นที่เล่นเหล่านั้น ค่อยๆ เลือนหายไป พร้อม ๆ กับวิถีชีวิตวัยเด็กที่เปลี่ยนไป อยู่กับตัวเองมากขึ้น ออกนอกบ้านน้อยลง ท่องโลกกว้างผ่านโลกอินเตอร์เนต และเล่นเกมส์ออนไลน์ เปลี่ยนแก๊งโดดหนังยางในวันวานเป็นตี้ ROV ในวันนี้ ชีวิตในเมืองกับการเล่นที่เปลี่ยนไป: จากแก๊งโดดหนังยาง ถึงตี้ ROV ที่มาภาพ: MI PHAM การเล่น ถือเป็นกิจกรรมทางสังคมของเด็ก และถือเป็นกิจกรรมที่สำคัญของการใช้ชีวิตในสังคม ย่าน หรือชุมชน สำหรับเด็ก ช่วงชีวิตที่ได้มีโอกาสออกไปเล่นนอกบ้าน กับเหล่าเพื่อนๆ น่าจะเป็นช่วงเวลาที่มีความสุข สนุกสนาน และเป็นตัวเองที่สุด แต่นั่น น่าจะเป็นภาพจำของการเล่นเมื่อ 30-40 […]

หากนึกถึงสัตว์ที่สร้างความรำคาญใจอันดับต้น ๆ ก็คงไม่พ้นเรื่องของ “ยุง” ที่ไม่ว่าจะอาศัยในสถานที่ต่าง ๆ หรือแม้เเต่บ้าน ที่พัก ก็ต้องเผชิญกับสัตว์เหล่านี้อยู่เสมอ ซึ่งยุงบางชนิดไม่เพียงแต่ก่อความรำคาญโดยการดูดกินเลือดคน และสัตว์เลี้ยงเป็นอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นพาหะนำโรคร้ายแรงต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นไข้มาลาเรีย ไข้เลือดออก ไข้สมองอับเสบ โรคเท้าช้าง ฯลฯ ทั้งนี้ โรคร้ายที่มี “ยุง” เป็นพาหะนำโรค นับเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ ของพื้นที่เขตเมือง โดยในปีที่ผ่านมา ประเทศไทยมีการพูดถึงเรื่องไข้เลือดออกตลอดเวลา โดยเฉพาะพื้นที่กรุงเทพฯ ที่มีแนวโน้มได้รับผลกระทบที่เกิดจากยุงมากขึ้น จากข้อมูลการเฝ้าระวังของกรมควบคุมโรคสถานการณ์โรคไข้เลือดออก พบว่า กรุงเทพฯ ในปี 2565 มีผู้ป่วย 8,162 ราย และผู้เสียชีวิต 5 ราย คิดเป็นอัตราป่วยตายอัตราร้อยละ 0.06 ซึ่งมากกว่าปี 2564 ในช่วงเวลาเดียวกันถึง 5 เท่าเลยทีเดียว นอกจากนี้ ยังพบโรคอุบัติใหม่ “ไข้เลือดออกชิคุนกุนยา” หรือ โรคไข้ปวดข้อยุงลาย ซึ่งนับเป็นอีกหนึ่งโรคที่น่าจับตามอง เพราะในปี 2565 กรุงเทพฯ […]

โลกของเราได้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย โดยได้มีการนำเทคโนโลยีมาพัฒนาสิ่งต่าง ๆ ที่อำนวยความสะดวกต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน อีกทั้งนำมาเพิ่มประสิทธิภาพ เพิ่มโอกาสในการทำสิ่งต่าง ๆ และในปัจจุบันนี้ยังคงมีกระแสเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามามากมายให้เราได้ตื่นตัวและติดตาม แต่ ณ ตอนนี้เทคโนโลยีที่กำลังมาแรงและได้รับความสนใจเป็นอย่างมากจากผู้คนหลาย ๆ คน ซึ่งนั่นก็คือ “Metaverse” Metaverse คืออะไร? Metaverse มาจากคำว่า Meta และคำว่า Verse มารวมกัน และได้ความหมายว่า “จักรวาลนฤมิต” โดยจุดเริ่มต้นของ Metaverse ได้ปรากฎเป็นครั้งแรกในปี 1992 จากหนังสือนิยายวิทยาศาสตร์เรื่อง “Snow Crash” ของ Neal Stephenson โดยหนังสือเล่มนี้เล่าเรื่องราวของโลกยุคอนาคต ที่มนุษย์และคอมพิวเตอร์ตอบโต้กันผ่านเทคโนโลยีและซอฟต์แวร์ต่าง ๆ โดยอาศัยอยู่ในโลกเสมือนจริงที่ล้ำสมัย เกินจินตนาการของ คนยุค ’90s (สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล, ม.ป.ป.) โดย Metaverse เป็นการผสานเทคโนโลยีแห่งโลกเสมือน ที่สร้างสิ่งแวดล้อมของโลกจริง ๆ และเทคโนโลยีเข้าด้วยกัน เพื่อให้ผู้คนเข้ามามีปฏิสัมพันธ์และทำกิจกรรมร่วมกัน ผ่านตัวตนที่เป็นอวตาร (Avatar) […]

นอกเหนือจากความน่าทึ่งที่นายกเทศมนตรีกรุงปารีสเปลี่ยนพื้นที่เมืองส่วนใหญ่ของปารีสให้เป็นมิตรกับจักรยานภายใน 3 ปี การกลับมาปารีสแต่ละปีจะเห็นว่า “ปารีสเขียวขึ้น” เดินไปที่ไหนก็มีแต่สวนสาธารณะใหญ่ เล็ก ทางเท้าก็เขียวร่มรื่น เดินได้ทั้งเมือง แม้แต่ละเขตมีความเขียวและคุณภาพที่แตกต่างกันบ้าง แต่ต้องบอกว่า “เขียวทุกเขต” เรียกได้ว่าเดินหลบให้พ้นยากกว่าหาให้เจอ ยืนยันโดยชาวปารีส เขาบอกว่าตอนเขาเป็นนักศึกษา (ช่วง 70-80s) ปารีสไม่เขียวแบบนี้ สวนสาธารณะไม่เยอะมากมายเเบบนี้ และเป็นสิ่งที่เขาคิดว่าเป็นความสำเร็จของเมืองปารีส สวนสาธารณะของปารีสเข้าถึงได้ทุกเขตในระยะเดิน มีหลากหลายทั้ง สวนโดยเทศบาล สวนโดยเอกชน สวนป่า สวนสุสาน สวนผัก สวนดาดฟ้า สร้างในหลากหลายยุคสมัย โดยทั่วไปมีมาตรฐานใกล้เคียงกันคือ ต้นไม้ใหญ่ ดูแลต้นไม้ดี ออกแบบดี มีพื้นที่รองรับกิจกรรมที่หลากหลาย ทั้งออกกำลัง ลานเปตอง สนามเด็กเล่น สนามหญ้าสำหรับปิคนิค นั่งอ่านหนังสือหรือทำงานเงียบๆ เรียกได้ว่า แม้อาศัยในอะพาร์ตเมนต์เล็กๆ แต่ก็พอจะมีพื้นที่สาธารณะสวยๆ ให้ผ่อนคลายใกล้บ้าน โดยเฉพาะในช่วงสถานการณ์โควิด ที่ผู้คนโหยหาสวนใกล้บ้านสำหรับผ่อนคลายจิตใจ สิ่งหนึ่งที่ประทับใจมากคือสวนที่นี่ “เงียบ” ซึ่งอาจเป็นเพราะที่ปารีสมีสวนจำนวนมาก คนมีทางเลือก สวนจึงไม่แออัด หรืออาจจะเพราะคนที่นี่ใช้เมืองและที่สาธารณะเป็น ค่อนข้างมีมารยาทในการใช้พื้นที่ส่วนรวม ไม่ส่งเสียงดังรบกวน แต่กว่าที่ปารีสจะเขียวแบบนี้ได้ ไม่ใช่ความสำเร็จของนายกเทศมนตรีท่านใดท่านหนึ่ง […]

เกษตรในเมือง (Urban Agriculture) เป็นหนึ่งในนโยบายที่ปารีสและเมืองใหญ่อื่นๆ ในฝรั่งเศส เช่น เมืองลียง (Lyon) เมืองบอร์โด (Bordeaux) ใช้ตอบโจทย์ความท้าทายของเมือง เมื่อเกิดการกลายเป็นเมือง การใช้ที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมคือสิ่งแรกๆ ที่หายไป ด้วยราคาที่ดินที่สูงขึ้น อันตรายจากการใช้ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลง รวมทั้งสิ่งรบกวนเช่น เสียงสัตว์ กลิ่น ฯลฯ เมื่อเวลาผ่านไป เกษตรในเมืองได้ถูกนำกลับมาใหม่เพื่อตอบโจทย์หลายอย่างในปัจจุบัน เช่น โจทย์สิ่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเป็นภาวะโลกร้อน (global warming) พื้นที่ซึมน้ำ ภูมิทัศน์ดาดอ่อน (softscape) ระยะทางอาหาร (food miles) รวมทั้ง ความปลอดภัยในอาหาร (food safety) และความมั่นคงทางอาหาร (food security) ที่มา https://www.parisculteurs.paris/en/about/urban-agriculture-in-paris/ จากตัวเลขสถิติของเทศบาลกรุงปารีส ในปีหนึ่งปารีสต้องการอาหาร 30 ล้านมื้อ (รวมนักท่องเที่ยวและคนนอกเมืองที่เข้ามาทำงาน) 70% ของผักผลไม้มาจากการนำเข้าทั้งรอบเมืองและในประเทศ และระยะทางเฉลี่ยในการขนส่งอาหารคือ 660 กิโลเมตร ซึ่งคิดเป็น 20% ของ […]

รายงานของ UN ภายในปี 2025 โลกเราจะมีประชากรถึง 10 หมื่นล้านคน และโลกอาจจะประสบปัญหาวิกฤตทางอาหาร วาเลนติน เทิร์น ผู้เขียนหนังสือขายดี นักกิจกรรมด้านอาหาร ชาวเยอรมัน เจ้าของสารคดีเรื่อง 10 BILLION: WHAT’S ON YOUR PLATE? ตั้งคำถามว่า เราจะมีอาหารที่เพียงพอสำหรับ หมื่นล้านคนไหม ? การเข้าถึงอาหารที่มีคุณภาพ เป็นหนึ่งสิทธิขั้นพื้นฐาน ความยุติธรรมทางอาหาร ประเด็นด้านอาหารในระดับเมือง จึงมีความท้าทายอย่างมากในการทำให้เป็นพื้นที่ที่สามารถทำให้คนเมืองเข้าถึงอาหารได้ นอกจาก “บ้าน” พื้นที่ใกล้ตัวที่จะทำให้เกิด “พื้นที่สาธารณะ” เป็นหนึ่งในประเภทพื้นที่สภาพแวดล้อมของเมืองที่จะส่งเสริมสุขภาวะทางกาย ใจ และสังคม คือ “พื้นที่สาธารณะ” ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UDDC) ได้ทำการศึกษาวิเคราะห์การเข้าถึงพื้นที่สาธารณะของกรุงเทพฯ ร่วมกับสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ศึกษาความสามารถในการเข้าถึงพื้นที่สีเขียวต่อหัวประชากร พบว่าอยู่ที่ 7.6 ตารางเมตร/ คน แล้วถ้าหากคนกรุงเทพฯ อยากไปสวนสาธารณะ ? จะต้องเดินทางด้วยระยะ 4.5 กิโลเมตร หรือใช้เวลาเดิน […]

พงหญ้าสูงพลิ้วลิ่วตามลม ผสมด้วยไม้เถาเลื้อยคดคู้ ทั้งคู่เป็นหนึ่งในลักษณะเบื้องต้นที่เรามักสังเกตเห็นได้จากผืนที่ดินว่างเปล่าในเมือง อาจแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องที่ บ้างก็เหลือให้เห็นเศษเหล็ก เศษปูน บ้างก็ถูกคลุมด้วยเหล่าพืชนานาพรรณ และทันทีที่สายตาเราจรดมอง “รกร้าง” คือคำนิยามแรกที่สะท้อนภาพนั้นออกมาได้อย่างชัดเจน แต่หากเราลองเพ่งพินิจดูอีกสักนิด เราจะมองเห็นว่าผืนดินส่วนนี้ช่าง “ว่างเปล่า” เหลือเกิน เพราะที่ว่าง เมืองจึงร้างโอกาส หลายคนน่าจะทราบกันดีว่ากรุงเทพมหานคร มีพื้นที่สีเขียวเฉลี่ยต่อคนนั้นอยู่ต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่องค์การอนามัยโลก (WHO) กำหนด โดยพื้นที่สีเขียวที่ชาวเมืองกรุงเทพฯ มีอยู่ที่ 7.63 ตร.ม. ต่อคน (สำนักสิ่งแวดล้อม, 2566) แต่เมื่อคำนวณตามพื้นที่สีเขียวสาธารณะ ที่ประชาชนสามารถเข้าไปใช้บริการ พักผ่อนหย่อนใจได้จริง ไม่นับรวมกับสวนหย่อมบริเวณเกาะกลางถนนจะอยู่เพียง 0.9 ตร.ม. ต่อคนเท่านั้น (อดิศักดิ์, 2564) และอาจอยู่ที่ประมาณ 1 ตร.ม. ต่อคนในปัจจุบัน เมื่อลองสำรวจข้อมูลเกี่ยวกับที่ดินว่างเปล่าจาก Green Finder ซึ่งเป็นเครื่องมือที่จัดทำขึ้นโดยกลุ่มเครือข่าย We Park แสดงให้เห็นว่า กรุงเทพฯ ยังมีที่ว่างที่มีศักยภาพตามแหล่งชุมชนมากมาย โดยที่รัฐสามารถเข้าไปพูดคุย และดึงมาบริหารจัดการได้โดยการสร้างความมีส่วนร่วมกับทางชุมชน นอกจากนี้หากปรับปรุงพื้นที่ว่างเปล่าในสังกัดของรัฐ หรือกึ่งรัฐอย่าง พื้นที่ใต้ทางด่วน พื้นที่โล่งตามผังเมืองรวม […]

ทุกวันนี้ตื่นมาตอนเช้ามองไปทางไหนก็แทบจะไม่เห็นบ้านเรือนหรืออาคารสูงที่อยู่รายล้อมที่พักอาศัย เนื่องจากฝุ่นละอองที่กระจายตัวหนาแน่นอยู่ทั่วเมือง โดยค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 ในกรุงเทพฯ และหลายจังหวัดทั่วประเทศไทย พุ่งสูงติด 1 ใน 10 อันดับของโลก และมีความรุนแรงเช่นนี้ทุกปีในช่วงเดือนธันวาคมลากยาวถึงเมษายน ซี่งเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 กรมควบคุมมลพิษ ได้ประกาศว่า ในกรุงเทพฯ มีค่าเฉลี่ยความเข้มข้นของมลพิษในระดับสูงสุด และยังพบอีกว่าไม่มีวันไหนเลยที่จะพบเจออากาศดี ๆ ในเดือนนี้ มากกว่านั้น สถานการณ์การเพิ่มาขึ้นของฝุ่นละอองในเมืองยังคงมีแนวโน้มความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ แม้ว่าในปัจจุบันจะมีการลดการปล่อยสารพิษจากโรงงานอุตสาหกรรม ลดปริมาณรถยนต์ และส่งเสริมให้มีการพัฒนาการขนส่งสาธารณะให้ดีมากขึ้น ตลอดจนการควบคุมกิจกรรมก่อสร้างต่างๆ จะเป็นแนวทางหลักในการแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองที่ทั่วโลกให้ความสำคัญแล้ว อีกหนึ่งทางเลือกที่หลายเมืองต่างขับเคลื่อนเช่นกันคือ “การเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมือง” ที่ให้ต้นไม้พืชพรรณช่วยดักจับฝุ่นละอองและสับเปลี่ยนออกซิเจนออกมาแลกเปลี่ยน ซึ่งพื้นที่สีเขียวลดฝุ่นละอองได้ จริงหรือไม่ และปัจจุบันกรุงเทพมหานครมีการขับเคลื่อนเรื่องนี้อย่างไร วันนี้ The Urbanis นำข้อมูลมาให้ดูกัน พื้นที่สีเขียวลดฝุ่นละอองได้จริงหรือไม่ ? ที่มาภาพ frimufilms จากงานศึกษาความสัมพันธ์ของพื้นที่สีเขียวและฝุ่นละอองในอากาศ ที่ศึกษาข้อมูลจากสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศ 24 สถานี ของสำนักสิ่งแวดล้อม กรุงเทพมหานคร และพื้นที่สีเขียวจำนวน 94 แห่ง ในกรุงเทพฯ […]

เคยสงสัยหรือไม่ว่าทําไมฟ้าหลังฝนจึงแจ่มใส? หลายครั้งที่สถานการณ์ค่าฝุ่นควันตลอดจนอุณหภูมิภายในเมืองลดลงนั้นเกิดขึ้นหลังจากฝนตก ซึ่งฝนกลับไม่ใช่ปัจจัยเพียงอย่างเดียวที่ช่วยบรรเทาสถานการณ์มลภาวะทางอากาศ แต่ยังมี“ลม” ที่ไหลเวียนระหว่างกระบวนการเกิดฝนพัดพามลภาวะฝุ่นละอองขนาดเล็กรวมถึงสร้างความรู้สึกเย็นภายในเมือง โดยทั่วไปแล้ว ลม เกิดจากการเคลื่อนที่ของอากาศจากที่มีความกดอากาศสูงไปยังที่มีความกดอากาศต่ําในทิศทางราบ แต่จะเคลื่อนที่เร็ว หรือช้า หรือในลักษณะใดนั้น นอกจากสภาพความกดอากาศ และอุณหภูมิสะสมโดยรอบแล้ว ยังขึ้นอยู่กับโครงสร้างของเมืองในแต่ละพื้นที่อีกด้วย องค์ประกอบต่างๆ ในเมืองไม่ว่าจะเป็นต้นไม้ อาคาร หรือแม้แต่แนวถนนที่ตัดผ่านล้วนส่งผลต่อลักษณะ และทิศทางการเคลื่อนที่ของลมทั้งสิ้น โครงสร้างเมืองกับการเคลื่อนที่ของลม ความสูง-ทิศทาง-ที่ว่าง-ช่องเปิด เป็นปัจจัยที่มีผลต่อการเคลื่อนที่ของลมสัมพันธ์กับของลักษณะโครงข่ายถนนและรูปแบบการวางตัวกลุ่มอาคารภายในเมืองโดยตรง สําหรับกรุงเทพฯ เมืองที่มีโครงสร้างส่วนใหญ่เป็น ซุปเปอร์บล็อก (Super Block) โครงข่ายซอยลึกและเมืองยังมีการเติบโตแบบริ้วตามแนวถนน ทําให้เกิดลักษณะอาคารสูงล้อมถนนหรือที่เรียกว่าปรากฏการณ์หุบเขาเมือง (Urban Canyon) ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับสัดส่วนความสูงอาคารต่อความกว้างของถนน (H/W ratio) และสัดส่วนมวลอาคาร (L/H ratio) โดยหากคิดคํานวณแล้วหากมีค่าสัดส่วนสูงเกินกว่า 2 และ 5 ตามลําดับ ประกอบกับมีแนวถนนที่ขวางทิศทางลมประจํา จะยิ่งส่งเสริมให้ลมมีทิศทางการเคลื่อนที่เป็นแบบกระแสหมุนวน (skimming flow) ไปจนถึงสภาวะอับลม ซึ่งทําให้มลภาวะทางอากาศและความร้อนที่สะสมโดยรอบนั้นถูกขังและหมุนเวียนในชั้นบรรยากาศระหว่างอาคารเป็นระยะเวลานานกว่าบริเวณที่มีพื้นที่โล่งว่างหรือมีสัดส่วนความสูงอาคารต่อความกว้างถนนต่ํา (Chan, So, & Samad, 2001) อาจเป็นสาเหตุให้เมื่อเราเดินหรือทํากิจกรรมในบริเวณริมถนนหรือพื้นที่ปลูกสร้างหนาแน่นในเมืองซึ่งมีสภาวะหุบเขาเมือง จะรู้สึกร้อนและหายใจไม่สะดวกแม้มีลมพัดผ่านตลอดเวลา […]