Environment

หลังคาสำคัญกับเมืองอย่างไร เมื่อปี 2015 สำนักข่าว The Guardian ของอังกฤษ เคยนำเสนอข่าวที่มีข้อมูลคลาดเคลื่อนชิ้นหนึ่ง นั่นคือข่าวรัฐสภาฝรั่งเศสผ่านกฎหมาย Green & Solar Roof  โดยกำหนดให้อาคารใหม่และอาคารพาณิชย์ต้องคลุมหลังคาด้วยพืชพรรณหรือแผ่นโซลาร์  ปรากฏว่าคนแชร์ข่าวนี้เยอะมาก (รวมทั้งฉันด้วย) ในความเป็นจริงแล้ว Green & Solar Roof เป็นความพยายามของการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายที่เสนอโดยสภาผู้แทนราษฎรของฝรั่งเศส แต่โดนตีกลับโดยวุฒิสภาให้ไปศึกษาเพิ่มเติม Laurence Abeille ส.ส. ที่เป็นคณะทำงาน Sustainable Development and Area Management  เป็นผู้เสนอการแก้ไขกฎหมายให้เพิ่มประเด็น Green & Solar Roof นี้ เธอโต้แย้งว่า หลังคาคือโครงสร้างทิ้งร้าง (leftover assets) ของเมือง แต่ถูกปล่อยไม่ได้ใช้งานหรือใช้งานต่ำ (Under-utilized) เป็นลานคอนกรีตแห้งแล้ง ปล่อยความร้อนสู่เมืองปริมาณมหาศาล ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของปรากฏการณ์เกาะความร้อนเมืองหรือ urban heat island แต่ถ้าเราปกคลุมหลังคาและอาคารด้วยพืชพรรณจะช่วยลดความร้อนที่ปล่อยออกสู่เมืองได้ มีการศึกษาของประเทศแคนาดา พบว่า Green […]

เรื่อง/นำเสนอข้อมูล: ว่าน ฉันทวิลาสวงศ์ คุณรู้ไหม – ว่าแมลงตัวเล็กๆ อย่าง “ผึ้ง” ไม่ได้ทำหน้าที่แค่ผสมเกสรดอกไม้เท่านั้น แต่ผึ้งยังช่วยเราวัดคุณภาพอากาศได้อีกด้วย หลายสิบปีก่อน กรุงเทพฯ เคยมีแมลงและสัตว์ขนาดเล็กมากมาย  ทั้งหนอนผีเสื้อตัวอ้วนกลมที่ตกลงมากระดึ้บดุ๊กดิ๊กอยู่บนพื้นถนน บุ้งที่โรยตัวลงมาจากกิ่งไม้สูงและห้อยตัวอยู่กลางอากาศ หรือไส้เดือนที่หลงทางมาอยู่บนพื้นคอนกรีต และหลายคนก็อาจคุ้นเคยกับผึ้งที่มาดูดน้ำหวานจากดอกไม้ หรือกระทั่งมาไต่เล่นอยู่ที่แขน  แต่ในปัจจุบัน แมลงเหล่านี้หายหน้าไป เราปล่อยให้สภาพแวดล้อมที่เราอยู่อาศัยมาถึงจุดที่แมลงเล็กแมลงน้อยเหล่านี้แทบไม่มีเหลืออยู่ในสภาพแวดล้อมเมืองเลย  ถึงแม้หนอนผีเสื้อ บุ้ง ไส้เดือน หรือแม้กระทั่งผึ้งจะเป็นสิ่งมีชีวิตที่น่ารังเกียจและน่ากลัวสำหรับคนหลายคน แต่การที่ไม่มีสิ่งเหล่านี้อยู่ในสภาพแวดล้อมของเรา ก่อให้เกิดคำถามขึ้นมาว่า พวกมันคือ “ดัชนี” บ่งชี้ได้หรือไม่ ว่าเรากำลังอยู่ในสภาพแวดล้อมแบบไหน ในระยะหลังๆ สภาพอากาศของกรุงเทพฯ เลวร้ายลงมาก โดยเฉพาะยามสภาพอากาศวัดค่า AQI (Air Quality Index) ได้เกิน 150 ซึ่งถือว่าอยู่ในขั้นวิกฤตที่ไม่ควรออกจากบ้าน แต่แทบทุกคนก็ยังต้องออกเพื่อไปทำงานและภารกิจของตนตามความจำเป็นของชีวิต นอกจากนี้ เมื่อ “หน้าหนาว” กำลังจะมาเยือน ความกดอากาศสูงก็ยิ่งกดให้อากาศแย่ๆ เหล่านี้อยู่กับเรานานขึ้น  จริงๆ แล้ว มลภาวะเหล่านี้ล้วนเป็นผลผลิตจากกิจกรรมของพวกเราในสังคมเมืองกันเองทั้งสิ้น เพราะฉะนั้น ในมุมหนึ่ง หากเราไม่เริ่มเปลี่ยนวิถีชีวิตและการใช้ชีวิตในเมือง […]

ช่วงที่ผ่านมา อิตาลีกำลังเผชิญกับน้ำท่วมในเมืองเก่าแก่อย่างเวนิซ จนอาจสร้างความเสียหายหนักให้เมือง ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า – นี่คือผลจากภาวะโลกร้อน ผลจากน้ำมือมนุษย์ที่ย้อนกลับมาเป็นภัยใหญ่ที่คุกคามมนุษย์เอง คำถามก็คือ เราจะทำอย่างไรกันดี หลายคนอาจนึกถึงการทำงานของนักการเมือง นักวิทยาศาสตร์ หรือวิศวกร แต่ไม่ค่อยมีใครนึกถึงอาชีพที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบอย่าง ‘สถาปนิก’  แต่ที่จริงแล้ว 70% ของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ทั้งหมดถูกปล่อยออกมาจากเขตเมือง พื้นที่สีเขียวที่ถูกแทนที่ด้วยตึกสูงและถนนคอนกรีต โดยตัดความสัมพันธ์กับต้นไม้อย่างสิ้นเชิง ทำให้เมืองกลายเป็นศัตรูกับธรรมชาติ ดังนั้น หากมองย้อนกลับไปถึงรากของปัญหา และเทรนด์ที่ผู้คนจะอาศัยอยู่ในเมืองมากขึ้นเรื่อย จึงปฏิเสธไม่ได้ว่า อาชีพสถาปนิกที่ทำหน้าที่ ‘ออกแบบเมือง’ เป็นอาชีพที่น่าพูดคุยด้วยอย่างยิ่ง Urbanis ชวนคุณไปสนทนากับ สเตฟาโน โบเอรี่ สถาปนิกชื่อดังชาวอิตาเลียน เขาคือสถาปนิกที่มีผลงานสร้างชื่ออย่างอาคารสวนแนวตั้งในมิลาน ที่มีต้นไม้ทั้งหมดถึง 800 ต้น จนแนวคิดนี้ได้ถูกนำไปพัฒนาในหลายเมืองทั่วโลก เขาคือสถาปนิกที่เชื่อว่า เมืองและป่าสามารถไปด้วยกันได้ ตึกสูงไม่ได้เป็นเพียงแค่บ้านของมนุษย์ แต่ยังเป็นบ้านของแมกไม้และฝูงนกได้ด้วย และเมื่อเมืองไม่ได้พัฒนาในแนวราบ ทว่าพัฒนาสูงขึ้นไปในแนวตั้ง การออกแบบระบบนิเวศแนวตั้งจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก ที่จริงแล้ว ต้นไม้สามารถดูดซับมลพิษในเมืองที่เป็นสาเหตุของก๊าซเรือนกระจกได้ถึง 40% การพัฒนาเมืองและการออกแบบอาคารจึงเป็นอีกภารกิจกู้โลก ยิ่งโดยเฉพาะในเวลาที่ภาวะโลกร้อนกำลังคุกคามทุกคน แนวคิดการสร้างอาคารสวนแนวตั้งอาจไม่ใช่เรื่องใหม่นัก แต่โจทย์ใหญ่คือ การสร้างอาคารสวนแนวตั้งที่ใช้เงินทุนในการออกแบบและการดูแลรักษา จะถูกนำไปใช้ในประเทศกำลังพัฒนา หรือประเทศยากจนได้มากน้อยแค่ไหน เพราะผลกระทบรุนแรงของภาวะโลกร้อน […]

ชยากรณ์ กำโชค Environment วันก่อน เพิ่งเคยได้ยินคนพูดว่า “ปลูกต้นไม้สะเทือนถึงดวงดาว” เพื่อกล่าวถึงผลงานของยอดสถาปนิกและนักวางผังเมืองชาวอิตาลี “สเตฟาโน โบเอรี” ผู้มีโครงการปลูกต้นไม้นับพันต้นบนอาคารหลายแห่งทั่วโลก มีเป้าหมายพิทักษ์ดาวดวงหนึ่งที่กำลังร้อนระอุเกินกว่าจะเยียวยา  “โลกของเรา” สเตฟาโน โบเอรี เดินทางมาเยือนกรุงเทพฯ เพื่อเป็นวิทยากรในงานสภาสถาปนิก 62 บนเวทีเขามีความเห็นต่อความท้าทายที่เกิดขึ้นกับเมืองภายใต้วิกฤตด้านภูมิอากาศว่า ไม่มีใครเป็นฮีโรกู้โลกได้ นอกจากพวกเราด้วยกันเอง การสร้างพื้นที่สีเขียวด้วยการปลูกต้นไม้และคืนผืนป่าเป็นภารกิจที่ทุกคนต้องช่วยและรอไม่ได้ ความพยายามของโบเอรีที่ทำมาจริงจังและเนิ่นนานนี่เอง ทำให้ชื่อของเขาได้รับความสนใจในวงการสถาปนิกและการออกแบบเมืองทั่วโลก ในนามโครงการ Urban Forestry  Urban Forestry คืออะไร  ศูนย์วิจัยนโยบายด้านเศรษฐกิจสีเขียว มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แปล Urban Forestry เป็นคำไทยว่า การป่าไม้ในเมือง มีความหมายกว้างกว่าพื้นที่สีเขียว แต่ว่าด้วยการจัดการต้นไม้ในเมืองอย่างเป็นระบบ คำนึงถึงปัจจัยด้านสังคมและคุณภาพชีวิตประชากรในเขตเมือง บทบาทของการป่าไม้เมืองพัฒนาแล้วจะคำนึงถึงประโยชน์ด้านการยกระดับคุณภาพสิ่งแวดล้อม เช่น ควบคุมมลพิษทางอากาศ เสียง และลดก๊าซเรือนกระจก นอกจากนี้ยังมีประโยชน์ด้านทัศนียภาพและเป็นพื้นที่นันทนาการ  Bosco Verticale เป็นตัวอย่างของโครงการ Urban Forestry แห่งแรกโดยสถาปนิกชาวอิตาเลียนที่เรากำลังเอ่ยถึง เป็นโครงการที่พักอาศัยขนาดสูง 2 อาคาร ของเมืองมิลาน […]

เคยสังเกตตัวเองกันไหมว่า ปีๆ หนึ่ง เราป่วยบ่อยแค่ไหน? ตั้งแต่เล็กๆ น้อยๆ อย่างเป็นหวัดคัดจมูก แพ้ฝุ่นละออง บางคนมีปัญหาร่างกายอ่อนเพลีย นอนไม่หลับบ่อยๆ เครียด วิตกกังวล หงุดหงิดง่าย ไปจนถึงมีอาการที่คนรุ่นนี้เป็นกันมากอย่างซึมเศร้า ไม่นับโรคที่ต้องผ่านการวินิจฉัยจากแพทย์ทั้งโรคเบาหวาน หรือโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ใบวินิจฉัยของแพทย์คงลงสาเหตุว่าเพราะเราไม่ออกกำลังกาย ทานอาหารไม่ดีต่อสุขภาพ หรือไม่ก็เครียดจากการงานที่รุมเร้า แต่หากวินิจฉัยให้ลึกลงไปอีกนิด ตัวการสำคัญที่ทำให้เราป่วยอาจอยู่ใกล้ตัวเรามากกว่าที่คิด เพราะเป็นสิ่งที่เราใช้ชีวิตอยู่ด้วยกันทั้งวัน…เมืองของเราคือแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรคที่แพร่กระจายอยู่ในทุกอณูอากาศที่เราหายใจ หันมองรอบๆ กรุงเทพฯ เมืองอันเป็นที่รัก ปัญหาคลาสสิกอย่างการจราจรติดขัด น้ำท่วมขังรอการระบาย ทางเท้าที่แคบและเสี่ยงต่อการเดินตกท่อระบายน้ำ ควันจากท่อไอเสียรถยนต์และฝุ่น PM 2.5 ที่ฟุ้งทุกฤดูหนาว คือสภาพของเมืองที่ปฏิเสธไม่ได้ว่ามีผลต่อสุขภาพของคน รวมถึงปัญหาเชิงโครงสร้างของเมืองที่ไม่มีการจัดการที่ดีพอ ก็พร้อมจะทำให้เราเครียดและเกลียดเมืองนี้ขึ้นทุกวันๆ เมื่อเมืองป่วยเช่นนี้ คนในเมืองก็ป่วยตาม 1 ประวัติศาสตร์ของการเกิดเมืองสมัยใหม่เริ่มตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 เมื่อการปฎิวัติอุตสาหกรรมผลักให้คนเข้ามาแสวงหาโอกาสในเมืองใหญ่ เกิดการกระจุกตัวของประชากร (Human Proximity) จนเมืองกลายเป็นสนามเด็กเล่นของเชื้อโรคไป เราอาจยกภาพเมืองแห่งความป่วยไข้ สิ้นหวัง ได้จากภาพยนตร์เรื่อง Les Misérables (2012) ช่วงที่ฝรั่งเศสเปลี่ยนแปลงทางการเมือง (1815 – 1832) […]

ชยากรณ์ กำโชค  คาดหน้ากากอย่างถูกวิธี และลดทำกิจกรรมในที่แจ้ง เป็นคำเตือนพื้นฐานจากหน่วยงานรัฐ เมื่อปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5  ใครๆ ก็รู้ ว่าฝุ่นเหล่านี้สร้างปัญหาสุขภาพระยะยาวให้ ‘คนเมือง’ มากมาย ตั้งแต่โรคมะเร็งทางเดินหายใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ หรือแม้แต่ปัญหาทางสุขภาพจิต  แต่หลายคนอาจไม่เชื่อว่า ฝุ่นจิ๋วเหล่านี้ อาจทำให้เราเสี่ยงต่อโรคอ้วนและโรคเบาหวานได้ด้วย!   สำนักข่าวบีบีซีเคยนำเสนอบทความเมื่อปี 2015 “The air that makes you fat” (อากาศที่ทำให้คุณอ้วน) โดยยกผลวิจัยของคณะแพทย์หลายประเทศที่ชี้ความสัมพันธ์ระหว่างคุณภาพอากาศของเมืองกับระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย มีสาระสำคัญว่า คนที่อาศัยในสภาพแวดล้อมที่มีมลภาวะทางอากาศจะเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานและโรคอ้วนมากกว่า แม้ทั้งสองคนจะรับประทานอาหารและออกกำลังกายเหมือนกัน  ดร. หง เฉิน นักวิจัยจาก Public Health Ontario และ Institute of Clinical Evacuative Sciences ประเทศแคนาดา อธิบายว่าควันจากท่อไอเสียและควันบุหรี่เป็นตัวการณ์สำคัญ ที่เป็นเช่นนั้นเพราะว่า เมื่อขนาดอนุภาคที่เล็กจิ๋วของฝุ่นควันเข้าไปในร่างกาย มันจะเข้าไปขัดขวางความสามารถในการเผาผลาญพลังงาน ซึ่งแน่นอนว่าส่งผลระยะยาวต่อร่างกายมากกว่าแค่ปอดและระบบทางเดินหายใจ สอดคล้องกับผลงานทดลองในหนูโดย นายแพทย์ชิงหัว ซัน […]