ชนม์ชนิกานต์ ศศิชานนท์

“ภายใต้กระบวนการเป็นเมือง กิจกรรมในการดำเนินวิถีชีวิตล้วนแต่จำเป็นต้องใช้พื้นที่เมือง” จากการศึกษาวิจัยคนเมือง 4.0 ที่กล่าวถึงมิติด้านต่างๆ ของวิถีคนเมือง ไม่ว่าจะเป็น การทำงาน การอยู่อาศัย การเดินทาง ตลอดจนการจับจ่ายใช้สอยในอนาคตโดยวิเคราะห์ร่วมกับแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงระดับต่างๆ ชี้ชัดว่ารูปแบบการใช้ชีวิตมนุษย์และความต้องการจะเปลี่ยนไป และเมืองก็จำต้องปรับเปลี่ยนตามด้วยเช่นกัน จากการบรรยายสาธารณะ Urban Design Delivery อาหารสมองสถาปนิกผังเมือง ในหัวข้อ แนวโน้มอนาคตของการทำงานและที่อยู่อาศัย และ แนะนำการทำแผนที่เชิงระบบ (System mapping) ของ อาจารย์ว่าน ฉันทวิลาสวงศ์ และ อาจารย์ภัณฑิรา จูละยานนท์ อาจารย์ประจำภาควิชาการวางแผนภาคและเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันนี้ The Urbanis ขอมาเล่าสาระสำคัญของเมืองและวิถีชีวิตของผู้คนที่เปลี่ยนไป ในยุคที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาททำให้เกิดสังคมไร้พรมแดนที่หลายๆ สิ่งขับเคลื่อนผ่านโลกออนไลน์ ทั้งยังมีวิกฤตการณ์โควิด 19 ที่เป็นตัวเร่ง ทำให้ใครหลายคนได้สัมผัสกับวิถีการทำงานและการอยู่อาศัยในรูปแบบใหม่ เมืองของเรานั้นจะมีแนวโน้วเปลี่ยนแปลงที่แปรผันเป็นไปตามวิถีชีวิตรูปแบบใหม่อย่างไรบ้าง? อนาคตงาน(บริการ)ในเมือง การทำงาน ถือเป็นฟันเฟืองสำคัญของระบบวิถีชีวิตเมือง เป็นกิจกรรมซึ่งมีความสำคัญและมีการดำเนินการบนพื้นที่เมืองในสัดส่วนค่อนข้างสูง อีกทั้งยังเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการย้ายถิ่นฐานของกลุ่มประชากรจากพื้นที่เมืองชนบทหรือเมืองขนาดเล็กสู่เมืองที่มีขนาดใหญ่กว่า นำไปสู่การแปรสภาพของเมืองให้เติบโตขยายตามสัดส่วนประชากรที่สูงขึ้น จากการศึกษาพบว่าคนเมืองส่วนใหญ่ทำงานบริการ และยังมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของความต้องการเชิงพื้นที่จากออฟไลน์สู่ออนไลน์มากยิ่งขึ้น จากการเพิ่มขึ้นของเซคเตอร์ย่อยของงานบริการอย่างกลุ่มประเภทกลุ่มบริการความรู้ (white collar) […]

หากสามารถตั้งเป้าประสงค์ในการพัฒนาเมืองได้ ในฐานะของนักออกแบบจึงมุ่งหวังให้เกิดการพัฒนา “เมืองที่อยู่ดี” แต่ในการสร้างเมืองที่อยู่ดีได้ในโลกความเป็นจริงนั้น ปฏิเสธไม่ได้ว่าเรามักคิดมุ่งไปสู่ขั้นตอนของการออกแบบกายภาพเป็นหลัก ซึ่งแท้จริงอาจเป็นเพียงตัวขับเคลื่อนหนึ่งในการแสดงผลลัพธ์การเปลี่ยนแปลงในการพัฒนาเมือง หากแต่พิจารณาย้อนกลับมาสู่ขั้นตอนแรกเริ่มของการลงมือปฏิบัติ นั่นคือขั้นตอนของการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูล จะพบว่าการศึกษาสัณฐานเป็นอีกขั้นตอนตั้งต้นที่น่าสนใจสำหรับการทำความเข้าใจพื้นที่เมือง ซึ่งจะส่งผลต่อการกำหนดโจทย์และแนวทางการพัฒนาในงานออกแบบต่อไป The Urbanis ชวนศึกษา ทฤษฎีพื้นฐานเพื่อเข้าใจสัณฐานเมือง (Morphology for Urban Architecture) เรียบเรียงจากการบรรยายสาธารณะ โดย รศ.ดร.อภิรดี เกษมศุข ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร สัณฐานคืออะไรและส่งผลต่อเมืองอย่างไร? สัณฐาน หมายถึง มิติหรือไดเมนชั่นที่แสดงขนาดและสัดส่วนในเชิงกายภาพ อีกทั้งยังขยายความถึงโครงสร้างและความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่ ซึ่งในการศึกษา พบว่ามีแนวคิดทฤษฎีจำนวนมากที่เกี่ยวกับการศึกษาสัณฐานที่มีแนวคิดแตกต่างกันไปตามแต่ละยุคสมัย โดยมีเป้าประสงค์ร่วมถึงการทำความเข้าใจมิติที่ซับซ้อนของเมือง อันนำไปสู่ลักษณะการออกแบบที่แตกต่างกันตามกรอบแนวคิดที่ผลัดเปลี่ยนไป เพื่อตอบโจทย์ความต้องการของผู้คนในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง  ในยุคที่เกิดการเปลี่ยนแปลงฐานการผลิตเชิงเกษตรสู่ฐานการผลิตเชิงอุตสาหกรรม ทำให้การใช้ประโยชน์พื้นที่ที่เป็นโรงงานขยับที่ตั้งใกล้ขอบเขตของเมืองมากยิ่งขึ้น ประชากรชนบทใหม่ย้ายเข้ามาจำนวนมาก เกิดเป็นที่พักอาศัยแออัด ส่งผลให้เมืองแบกรับความหนาแน่นที่สูงขึ้นอย่างรวดเร็วเกิดข้อจำกัดส่งผลต่อคุณภาพชีวิตลดลง จึงนำมาสู่การก่อตั้งกลุ่ม CIAM (Congres International Architecture Modern) นำโดย เลอ กอร์บูซิเย (Le Corbusier) ซึ่งมีประเด็นที่น่าสนใจในเชิงผังเมือง 2 ประเด็นด้วยกัน คือ 1) หลักการกำหนดสีลงบนพื้นที่ต่างๆ […]

โครงการบรรยายสาธารณะ Urban Design Delivery อาหารสมองสถาปนิกผังเมือง ในหัวข้อ  ทฤษฎีพื้นฐานเพื่อเข้าใจย่านและเมือง (understanding urbanism) ของ ผศ.ดร.พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์ หัวหน้าภาควิชาปกครอง คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้มาเล่าสาระสำคัญของการเข้าใจย่านและเมือง ผ่านตัวอย่างพื้นที่พระโขนง-บางนา แล้วในฐานะนักออกแบบ(เมือง) เราจะทำความเข้าใจย่านและเมืองได้อย่างไรบ้าง ย่านและเมืองคืออะไร? ย่าน อาจจำกัดความถึง ขอบเขต ท้องถิ่น ชุมชน ละแวกย่าน ตลอดจนวิถีชีวิตและผู้คน ดังที่เราให้จะสรรหาคำจำกัดความ เมือง ในมุมมองด้านสังคมวิทยา การปกครอง กล่าวได้ว่า เมือง เป็นความสัมพันธ์รูปแบบหนึ่งซึ่งแยกตัวเองออกจากชนบท ในขณะเดียวกันก็มีความสัมพันธ์กับชนบทด้วยเช่นกัน อีกทั้งเป็นพื้นที่ศูนย์กลางที่ดึงดูดทรัพยากรและกระจายสู่พื้นที่โดยรอบ  แต่นอกเหนือไปจากนั้น ไม่ว่าจะย่าน หรือเมือง ในการศึกษาพื้นที่ใดๆ จะต้องมีความเกี่ยวเนื่องกับคำสำคัญ 3 คำ คือ 1. ความสัมพันธ์ (ของผู้คนในพื้นที่) 2. ความหมาย (ที่ผู้คนมีต่อพื้นที่) 3. ระบบ (วิถีชีวิตคนในพื้นที่) ที่เชื่อมโยงและเป็นเหตุเป็นผลซึ่งกันและกัน ช่วยเติมเต็มความเข้าใจไม่ใช่เพียงว่าย่านคืออะไร […]

เรียงเรียงจากการบรรยายสาธารณะ พื้นที่สาธารณะเมืองยุคโควิด โดย อ.ดร.พีรียา บุญชัยพฤกษ์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร เรียบเรียงโดย ชนม์ชนิกานต์ ศศิชานนท์  พื้นที่สาธารณะ เป็นองค์ประกอบที่สร้างความมีชีวิตชีวาให้กับเมือง ผ่านกิจกรรมและวิถีชีวิตอันเป็นภาพจำที่คุ้นชิน หากการเผชิญกับสถานการณ์โควิด 19 ตั้งแต่ต้นปี 2020 ส่งผลให้เมืองเกิดการเปลี่ยนแปลงไปอย่างสิ้นเชิง จากการประเมินสถานการณ์การระบาดของโควิด 19 โดยองค์กรอนามัยโลก (WHO) พบว่าสถานการณ์ดังกล่าวจะส่งผลกระทบยาวนานต่อเนื่องอย่างน้อย 1 ปีขึ้นไป และส่งผลให้เกิดลักษณะของการเปิด-ปิด กิจกรรมเมืองตามระลอกการระบาด โดยเฉพาะประเทศในภูมิภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่มีอัตราการติดเชื้อสูง สำหรับประเทศไทยซึ่งมีอัตราการติดเชื้อและความรุนแรงอยู่ในระดับปานกลางค่อนมาก ส่งผลต่อการกำหนดมาตรการทางภาครัฐเพื่อควบคุมสถานการณ์การติดเชื้อในประเทศเช่นกัน อย่างไรก็ตามมาตรการปิดเมืองหรือควบคุมต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมากมายในสถานการณ์ปัจจุบัน อาทิ การปิดห้างร้าน พื้นที่สาธารณะ ตลอดจนการกำหนดช่วงเวลาฉุกเฉิน ย่อมส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม กายภาพและการดำเนินชีวิตในเมืองเช่นกัน  การเผชิญกับสถานการณ์การระบาดของโควิด 19 เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาที่ทำให้ผู้คนเริ่มสนใจศึกษาและคาดการณ์ถึงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงหลังโควิด จนเกิดปรากฏการณ์สำคัญหลายด้านทั้งในเชิงองค์ความรู้และเชิงข้อเสนอแนะ ไม่ว่าจะเป็นแนวคิดการพัฒนาความสามารถในการฟื้นตัวหลังอุปสรรคอย่างรวดเร็ว หรือ Resilience ที่ถูกเน้นย้ำความสำคัญมากยิ่งขึ้น หรือปรากฏการณ์การใช้เทคโนโลยีในการเข้าถึงข้อมูล (Datafication) เพื่อทราบถึงการเปลี่ยนแปลง แนวโน้มที่ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิต และสามารถวางแผนรองรับได้อย่างเหมาะสม  จากการศึกษาข้อมูลสถิติเปรียบเทียบด้านการเคลื่อนที่ของกลุ่มคนสู่จุดหมายปลายทางประเภทต่าง ๆ ระหว่างประเทศอังกฤษและประเทศไทย […]