05/03/2020
Public Realm
สวนดาดฟ้าในโรงพยาบาลห้าศตวรรษ: พื้นที่เชื่อมชีวิตใหม่ในเมืองมิลาน
ชยากรณ์ กำโชค
“get well soon” คำอวยพรเรียบง่ายที่หลายคนเลือกใช้เมื่อไปเยี่ยมไข้คนที่เรารักที่โรงพยาบาล แต่ในอีก 3 ปีข้างหน้า โรงพยาบาลอายุกว่า 500 ปี แห่งเมืองมิลาน ประเทศอิตาลี เตรียมเปิดตัว “หลังคาสีเขียว” ที่ทำให้ชาวเมืองมิลาน “get well soon” ไปด้วยกัน
ถ้าพูดถึงโครงสร้างสาธารณูปโภค-สาธารณูปการเพื่อสุขภาพอย่าง สนามกีฬา สวนสาธารณะ ลานแอโรบิค โรงยิมเนเซียม ฟิตเนส ฯลฯ หลายคนคงไม่ปฏิเสธว่าโรงพยาบาลน่าจะเป็นสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานของเมือง ที่พวกเราปรารถนาจะใช้งานด้วยระยะเวลาที่สั้นที่สุดอย่างแน่นอน แต่ “สเตฟาโน โบเอริ” สถาปนิกชาวอิตาลี ผู้ขึ้นชื่อเรื่องการออกแบบ “สถาปัตยกรรมสีเขียว” กำลังปรับเปลี่ยนโรงพยาบาลเก่าแก่ที่สุดของเมืองมิลานผ่านโปรเจกต์ “The New Policlinico” ให้โรงพยาบาลกลายเป็นสถานที่ที่ชาวมิลานอยากใช้งาน และเปิดโอกาสให้ “ผู้ไม่ป่วย” ได้ใช้งานด้วย
ทลายกำแพงโรงพยาบาลด้วยหลังคาสีเขียว
หลังคาสีเขียวเป็นรูปแบบการใช้ประโยชน์พื้นที่ดาดฟ้าอาคาร ที่ถูกนำไปปรับใช้ในหลายเมือง มีเป้าหมายให้ดาดฟ้าสีเขียวช่วยลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมต่อเมือง เช่น ลดปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็ก ดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ช่วยสะท้อนความร้อนไม่ให้เข้าสู่อาคารโดยตรง ที่สำคัญคือเป็นอีกทางเลือกที่ทำให้คนเมืองได้ใกล้ชิดกับ “ความเขียว” โดยไม่ต้องง้อสวนบนพื้นราบเท่านั้น
แต่สำหรับสถาปนิกชื่อดังชาวอิตาลี ผู้มีความฝันอยากเห็น “ป่าในเมือง” มีเป้าหมายให้ดาดฟ้าสีเขียวขนาด 7,000 ตารางเมตร เป็น “สวนบำบัด” (therapeuric garden) ที่ทำลายกำแพงของ “เดอะ โพลิคลินิโค” โรงพยาบาลเก่าแก่ที่สุดแห่งเมืองมิลาน ให้กลายเป็นแขนขาที่เชื่อมต่อพื้นที่โดยรอบโรงพยาบาลขนาดกว่า 168,000 ตารางเมตร เข้าไว้ด้วยกัน เกิดการใช้งานพื้นที่ที่ไม่จำกัดเฉพาะผู้ป่วย
“เราต้องการให้โรงพยาบาลเกิดปฏิกิริยาออสโมซิสในชีวิตจริง และเปิดบางส่วนให้กับคนเมือง” สเตฟาโน โบเอริ สถาปนิกเจ้าของผลงานให้สัมภาษณ์นิตยสารโมโนเคิล ฉบับเดือนมิถุนายน 2562
เชิงอรรถสำหรับผู้ห่างไกลกับองค์ความรู้วิทยาศาสตร์พื้นฐานมานับสิบปี ออสโมซิส (osmosis) คือกระบวนการแพร่โมเลกุลของของเหลวหรือน้ำ ผ่านเยื่อเลือกผ่านจากบริเวณที่สารละลายความเข้มข้นต่ำไปสารละลายความเข้มข้นสูง ซึ่งเปรียบได้กับการถ่ายเทพลังงานของย่านโดยรอบมายังโรงพยาบาลผ่านดาดฟ้าสีเขียวแห่งนี้ เปลี่ยนพื้นที่ปิด (private) ให้กลายเป็นพื้นที่สาธารณะ (public)
จากโรงพยาบาลเก่าแก่ สู่ พื้นที่แห่งความร่วมสมัย
มาร์โค จาเคตติ ประธานมูลนิธิคากรานดา (Ca Granda) องค์กรจัดหาทุนสนับสนุนการพัฒนาโรงพยาบาล เล่าว่า “เดอะ โปลิคลินิโค” ก่อสร้างตั้งแต่ปี พ.ศ. 1999 หรือ 563 ปีก่อน (ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถในประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา-ผู้เขียน) ปัจจุบันยังเป็นสถานพยาบาลประจำเมืองที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และเป็นโรงพยาบาลที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศอิตาลีอีกด้วย
“ราวต้นศตวรรษที่ 20 โรงพยาบาลถูกสร้างขึ้นมาใหม่ อาคารผู้ป่วยหลายแห่งถูกแยกออกจากกัน ปรากฏว่าการปลูกสร้างอาคารลักษณะนี้ กลับกลายเป็นข้อพกพร่องในศตวรรษที่ 21”
จึงเป็นที่มาของโปรเจกต์ “The New Policlinico” การก่อสร้าง “โมโนบล็อก” หรือ อาคาร 1 หลัง ที่เชื่อมประสานอาคารเดิม 2 หลัง เป็นอาคารสูง หลังหนึ่งเป็นใช้รองรับผู้ป่วยในและแผนกศัลยแพทย์ ส่วนอีกหลังเป็นตึกสูติแพทย์และกุมารเวชกรรม โมโนบล็อกที่เชื่อมต่อกันสูง 3 ชั้น ให้บริการตรวจโรคทั่วไปและมีห้องผ่าตัดเพิ่มเติมอีก 21 ห้อง แต่ที่สำคัญคือมันยังทำหน้าที่ใหม่ด้วยกิจกรรมอรรถประโยชน์อีกหลายประการ อาทิ เป็นศาลา (pavilion) เชื่อมระหว่างอาคารเก่าที่พร้อมต้อนรับผู้ใช้บริการ เป็นพื้นที่จัดแสดงนิทรรศการ พื้นที่ทางพานิชยกรรม และไฮไลต์อย่างสวนขนาดเท่าสนามฟุตบอลบนดาดฟ้า เชื้อเชิญให้ชาวเมืองเข้ามาใช้ประโยชน์โดยไร้รั้วกั้น
คาดว่า สวนดาดฟ้าจะเปิดให้บริการผู้ป่วยและชวนให้คนภายนอกเข้ามาใช้งานได้จริงในอีก 3 ปี
เปลี่ยน “ไพรเวท” เป็น “พับลิก”
“พื้นที่แห่งนี้จะมีพื้นที่เล่นสำหรับเด็ก โซนสำหรับการทำสมาธิ มีส่วนที่จัดสรรให้ผู้ต้องการความเงียบสำหรับอ่านหนังสือโดยเฉพาะ และแน่นอนว่ามีพื้นที่สำหรับออกกำลังและทำกายภาพบำบัด นอกจากนี้ ยังมีพื้นที่สำหรับการเพาะปลูกที่ใช้สำหรับปลูกพืชผักสมุนไพรอีกด้วย” โบเอริ อธิบาย
ไม่เพียงเป็นพื้นที่บริการผู้ป่วยแต่ยังตั้งใจเปิดสวนให้ชาวมิลานให้จัดอีเวนท์เกี่ยวกับสุขภาพและการเรียนรู้ ซึ่งเป็นไปตามหลักการ “ออสโมซิส” หรือการถ่ายเทพลังงานจากเมืองที่เขาตั้งใจไว้
“เราไม่ต้องการปิดกั้นโรงพยาบาลกับเมืองด้วยกำแพงอีกแล้ว แต่ต้องการแทนที่มันด้วยการแทรกแซงอะไรบางอย่าง ซึ่งมันจะเป็นแนวทางกระตุ้นและสร้างแรงบันดาลใจที่ส่งผลดีและสร้างความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วต่อเมือง รวมถึงสุขภาพของพลเมืองทุกคน” โบเอริ ทิ้งทาย
สเตฟาโน โบเอริ สถาปนิกชาวอิตาลี เจ้าของผลงานออกแบบ “ เดอะ โพลิคลินิโค”
เรียบเรียงโดย ชยากรณ์ กำโชค
ภาพจาก https://www.stefanoboeriarchitetti.net/en/project/general-hospital-polyclinic/
ที่มา
- https://www.stefanoboeriarchitetti.net/en/project/general-hospital-polyclinic/
- นิตยสาร Monocle ฉบับเดือนมิถุนายน 2562
- https://aasarchitecture.com/2019/06/new-polyclinic-of-milan-by-stefano-boeri-architetti.html/
- https://slate.com/human-interest/2015/11/bosco-verticale-vertical-forest-by-stefano-boeri-architetti-is-voted-ctbuh-2015-best-tall-building-worldwide.html
Contributor
ชยากรณ์ กำโชค
