ส่องนโยบายเมืองน่าอยู่ของโลก

มัญชุชาดา เดชาคนีวงศ์

หลายคนคงรู้อยู่แล้วว่ากรุงเทพฯ ได้รับเลือกให้เป็น “เมืองน่าเที่ยว” อันดับ 1 ของโลกหลายปีซ้อน หากแต่ในแง่ของ “ความน่าอยู่” จากการจัดอันดับเมืองน่าอยู่โดย The Economist Intelligence Unit (EIU) กรุงเทพฯ อยู่ในอันดับที่ 98 จาก 140 เมืองทั่วโลก เพื่อตอบโจทย์ทั้งการเป็นเมืองน่าอยู่และน่าท่องเที่ยว บทความนี้จึงจะชวนผู้อ่านมาส่องนโยบาย วิสัยทัศน์ และยุทธศาสตร์ของเมืองที่ติดอันดับต้นๆของเมืองน่าอยู่ และกรุงเทพฯ ในปัจจุบัน ว่ามีความคล้ายคลึงหรือแตกต่างกันอย่างไร และทำไมเมืองเหล่านั้นถึงมีบทบาทเป็นเมืองน่าอยู่ของโลกได้

ต้องมีอะไรบ้าง ถึงจะเป็นเมืองน่าอยู่ของโลก?

การวัดระดับความเป็นเมืองน่าอยู่นั้น มีดัชนีชี้วัดการพัฒนาจากหลากหลายองค์กรทั่วโลก โดยดัชนีชี้วัดอันดับเมืองน่าอยู่ของโลก (Global Liveability Ranking) ของ EIU เป็นหนึ่งในข้อมูลที่ได้มาตรฐานและถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลาย ที่ได้มีการสำรวจและวิเคราะห์ข้อมูลเมืองกว่า 140 เมือง ผ่านตัวชี้วัดมากกว่า 30 ตัวชี้วัด ครอบคลุม 5 หมวดหลัก ได้แก่ (1) ความมั่นคง 25% (2) สาธารณสุข 20% (3) วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม 25% (4) การศึกษา 10% และ (5) โครงสร้างพื้นฐาน 20% ที่เกณฑ์การพิจารณามีทั้งในรูปแบบปริมาณและคุณภาพ

โดยช่วงปีที่ผ่านมา การระบาดของโรคโควิด-19 ส่งผลให้การรับมือกับโรคขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละเมืองนั้น มีความสำคัญอย่างมากต่อการพิจารณาอันดับเมืองน่าอยู่ โดย EIU ได้เพิ่มตัวชี้วัดที่มีความสอดคล้องกับสถานการณ์การระบาด เช่น การจัดการด้านสาธารณสุข ข้อกำหนดในการใช้บริการพื้นที่หรือสถานที่ต่างๆ รวมถึงการเข้าถึงการศึกษาและการเรียนรู้ เป็นต้น ด้วยตัวชี้วัดใหม่ที่เพิ่มขึ้นร่วมกับเกณฑ์การพิจารณาเดิม ทำให้เมืองออกแลนด์ ประเทศนิวซีแลนด์ ขึ้นมาเป็นเมืองน่าอยู่อันดับ 1 ของโลก ตามมาด้วยเมืองโอซากะ ประเทศญี่ปุ่น จากความสามารถในการบริหารจัดการในช่วงโควิด-19 แซงหน้าเวียนนา ที่ครองตำแหน่งนี้มาหลายปี

ส่อง 3 อันดับเมืองน่าอยู่

เมืองออกแลนด์ (Auckland) เมืองน่าอยู่อันดับแรกของโลก เมืองใหญ่ที่มีประชากรมากที่สุดของนิวซีแลนด์ ถือได้ว่าเป็นแหล่งอยู่อาศัย แหล่งงาน แหล่งเรียนรู้ที่สำคัญที่สุดของประเทศ มี Auckland Council เป็นองค์กรบริหารราชการส่วนท้องถิ่น โดยนายกเทศมนตรีคนปัจจุบัน ได้กล่าวถึงวิสัยทัศน์ของเมืองว่า “ออกแลนด์ต้องเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ และมีบทบาทสำคัญในการช่วยฟื้นเศรษฐกิจของนิวซีแลนด์จากการระบาดของโรคโควิด-19”

สำหรับการพัฒนาในระยะยาว ออกแลนด์จะต้องเป็นเมืองที่ส่งเสริมให้พลเมืองที่มีความสามารถยังคงอยู่ในเมือง รวมถึงดึงดูดคนที่มีทักษะทางด้านต่างๆ เข้ามา ภายใต้ Auckland Plan หรือแผนการพัฒนาเมืองที่ให้ความสำคัญอย่างมากกับปัญหาที่เป็น pain point หลักของคนเมือง อย่างราคาที่อยู่อาศัยที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่องและไม่สอดคล้องกับค่าแรงขั้นต่ำ ปัญหาเรื่องระบบขนส่งสาธารณะและการจัดการจราจร นอกจากนี้ ยังเน้นในประเด็นการเคารพความหลากหลายทางวัฒนธรรม ตลอดจนการให้ความสำคัญกับปัญหาสิ่งแวดล้อม มากไปกว่านั้นพลเมืองยังได้มีส่วนร่วมในการร่างแผนยุทธศาสตร์ The Auckland Plan 2050 ที่ทุกภาคส่วนจะเข้ามาช่วยกันกำหนดทิศทางการเติบโตและการพัฒนาเมืองในอีก 30 ปีข้างหน้าอีกด้วย

อีกเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ออกแลนด์กลายมาเป็นเมืองน่าอยู่อันดับ 1 ของโลก นอกเหนือไปจากการมีนโยบายที่ส่งเสริมให้ประชาชนมีคุณภาพที่ชีวิตที่ดีตามที่ได้กล่าวไปข้างต้นนั้น คือ ความสามารถในการจัดการกับโรคโควิด-19 ในการล็อกดาวน์ทั้งประเทศที่รวดเร็วและเข้มงวด ทำให้ที่มีอัตราการติดเชื้อภายในเมืองต่ำ การบริการทางด้านสาธารณสุขที่ดี ร้านอาหาร โรงภาพยนตร์ แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมต่างๆ ยังคงเปิดให้บริการ รวมไปถึงโรงเรียน ที่นักเรียนยังสามารถเข้าไปเรียนที่โรงเรียนได้ตามปกติ (ในระหว่างที่ทำการสำรวจ ช่วงก.พ. – มี.ค. 64) เปิดโอกาสให้พลเมืองได้เกิดการเรียนรู้และยังสามารถใช้ชีวิตได้เหมือนกับปกติ แตกต่างจากหลายๆเมืองทั่วโลก

เมืองโอซากะ (Osaka) เมืองน่าอยู่อันดับที่ 2 ของโลก อีกหนึ่งเมืองเศรษฐกิจสำคัญของญี่ปุ่น แผนนโยบายโดย Osaka City Government ให้ความสำคัญในประเด็นการพัฒนาโอซากะสู่เมืองที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ตามเป้าหมายของ SDGs นอกจากนี้ ในโอซากะยังมีประวัติศาสตร์ที่ยาวนาน รวมถึงวัฒนธรรมและมรดกวัฒนธรรมหลากหลายประเภท จึงให้ความสนใจกับการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรม โดยมุ่งหวังว่าจะเป็นเมืองที่มีความอิสระทางวัฒนธรรม (a city of cultural freedom) ตลอดจนการร่วมมือกับภาคเอกชนในการนำนวัตกรรมสร้างสรรค์มาต่อยอดในการพัฒนาในระดับชุมชน
แม้ว่า การระบาดของโรคโควิด-19 ในประเทศญี่ปุ่นจะมีความรุนแรง แต่รัฐบาลกลางก็ได้มีการกระจายอำนาจการบริหารจัดการ โดยให้ท้องถิ่นดำเนินมาตรการควบคุมการแพร่กระจายของโรค รวมถึงมีการมาตรการที่ช่วยให้เศรษฐกิจท้องถิ่นยังสามารถดำเนินต่อไปได้ เช่น การให้ร้านอาหารเปิดได้ถึง 20.00 น. หรือขอให้ประชาชนหลีกเลี่ยงการรวมตัว และเดินทางไปสถานที่เสี่ยง เป็นต้น จึงเป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ทำให้โอซากะได้รับคะแนนการประเมินเมืองน่าอยู่จาก EIU สูง

เมืองแอดิเลด (Adelaide) เมืองที่มีชื่อเสียงทางด้านการศึกษา วัฒนธรรม และธรรมชาติของออสเตรเลีย มียุทธศาสตร์ City of Adelaide 2020 – 2024 Strategic Plan จัดทำโดย City of Adelaide เป็นแผนหลักในการดำเนินการพัฒนาที่ให้ความสำคัญกับ 6 ผลลัพธ์ คือ (1) การยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้คน
(2) การเป็นเมืองต้นแบบทางด้านสิ่งแวดล้อม (3) ความมั่นคงทางด้านเศรษฐกิจ (4) ความหลากหลายและงดงามของวัฒนธรรมและพื้นที่ (5) การเข้าถึงและเชื่อมต่อที่สะดวก และ (6) การดำเนินงานบนหลัก
ธรรมาภิบาล ซึ่งครอบคลุมการพัฒนาทุกมิติ ทั้งในเชิงกายภาพ เศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ ในกระบวนการพัฒนาแผนยุทธศาสตร์ ได้เปิดโอกาสให้พลเมืองเข้ามาส่วนร่วมในการแลกเปลี่ยนวิสัยทัศน์และความคิดเห็น ที่จะช่วยให้การขับเคลื่อนการพัฒนาตอบโจทย์กับความต้องการของคนเมืองและความสามารถในการดำเนินการของผู้ที่มีบทบาทในการบริหารจัดการต่อไป

กรุงเทพฯ เมืองน่าอยู่ ไกลแค่ไหนคือใกล้

หลังจากที่ได้ทราบถึงนโยบายและแผนการพัฒนาของ 3 อันดับเมืองน่าอยู่ของโลกแล้ว อยากชวนมาส่องนโยบายและแผนการพัฒนาของกรุงเทพฯ ว่ามีทิศทางอย่างไร

กรุงเทพมหานคร เมืองน่าอยู่อันดับที่ 98 ของโลก มีการปูทางในการพัฒนา โดยมีแผนพัฒนากรุงเทพมหานครระยะ 20 ปี (2556-2575) เป็นตัวกำหนดเป้าหมายและทิศทางการพัฒนาเมือง โดยมุ่งหวังว่าอีก 20 ปีข้างหน้า จะก้าวขึ้นเป็น “มหานครแห่งเอเชีย” หรือเป็นพลังสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในภูมิภาคอาเซียนและทวีปเอเชีย โดยมียุทธศาสตร์และวิสัยทัศน์ 6 มิติ คือ (1) มหานครปลอดภัย (2) มหานครสีเขียว สะดวกสบาย (3) มหานครสำหรับทุกคน (4) มหานครกระชับ (5) มหานครแห่งประชาธิปไตย และ (6) มหานครแห่งเศรษฐกิจและการเรียนรู้ ภายใต้หลักธรรมาภิบาล ในปัจจุบันกำลังอยู่ในช่วงที่ 2 (ระยะ 10 ปีแรก) ที่ตั้งเป้าหมายว่าจะเป็นมหานครที่ปลอดภัยและมีความสะดวกสบาย ประหยัดและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

ในส่วนของการขับเคลื่อนนโยบายของกรุงเทพมหานคร จะเห็นได้ว่าในช่วงที่ผ่านมาได้มีการขับเคลื่อนนโยบายในการแก้ไขปัญหาของเมือง เช่น การแก้ปัญหาน้ำท่วมขังในพื้นที่ต่างๆ รวมถึงการสร้างอุโมงค์ระบายน้ำหนองบอน การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ การให้บริการทางด้านสาธารณสุข รวมถึงการเพิ่มความปลอดภัยโดยการเพิ่มกล้อง CCTV เป็นต้น อีกนโยบายที่สำคัญคือการส่งเสริมการท่องเที่ยว ที่จะช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจท้องถิ่น หลังจากที่ซบเซาไปอย่างมากจากการระบาดของโรคโควิด-19

แค่วิสัยทัศน์เพียงอย่างเดียวคงไม่พอ

จากที่กล่าวไปในข้างต้น จะเห็นได้ว่าแต่ละเมืองก็มีนโยบาย และแผนยุทธศาสตร์ในการพัฒนาที่แตกต่างกันไปตามความสนใจและปัญหาของตนเอง

ออกแลนด์ ให้ความสำคัญกับการยกระดับคุณภาพชีวิตของพลเมืองโดยการเพิ่มโครงการที่อยู่อาศัยในราคาที่เข้าถึงได้ เพิ่มค่าแรงขั้นต่ำ เพิ่มโครงข่ายระบบขนส่งสาธารณะ และส่งเสริมเรื่องความหลากหลายทางวัฒนธรรม
โอซากะ มีนโยบายเน้นไปที่การอนุรักษ์ประวัติศาสตร์และมรดกวัฒนธรรมอันยาวนาน ตลอดจนการส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่น
แอดิเลด มีแผนยุทธศาสตร์การพัฒนามีความครอบคลุมในทุกๆมิติ เพื่อขับเคลื่อนการยกระดับคุณภาพชีวิตของคนเมืองบนหลักธรรมภิบาล
กรุงเทพฯ จากแผนพัฒนาในขณะนี้ให้ความสำคัญกับการขับเคลื่อนการพัฒนาสู่มหานครปลอดภัย ทั้งในมิติของการปลอดมลพิษ อาชญากรรมและยาเสพติด อุบัติเหตุ ภัยพิบัติ สิ่งก่อสร้างปลอดภัย ตลอดจนปลอดโรค ตลอดจนแก้ไขปัญหาที่สำคัญอย่างน้ำท่วมขัง และการป้องกันโควิด-19

ท้ายที่สุดนี้ วิสัยทัศน์และแผนการพัฒนาโดยภาพรวมของกรุงเทพฯ ถือได้ว่ามีการคิดมาอย่างครอบคลุม อย่างไรก็ตามปัจจัยหลักในการจัดอันดับเมืองน่าอยู่นั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับนโยบายและแผนการพัฒนาเพียงอย่างเดียว แต่ยังรวมถึงการถอดนโยบายเหล่านั้นสู่แผนปฏิบัติ และต้องนำมาดำเนินอย่างเหมาะสมและตรงจุด เพราะถึงแม้ว่าจะมีแผนที่ผ่านการคิดวิเคราะห์มาอย่างดีอย่างไร หากไม่มีการนำมาปฏิบัติก็ไม่สามารถก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในพื้นที่กรุงเทพฯ ในช่วงที่ผ่านมา อาจจะเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาสู่การเป็นเมืองน่าอยู่ที่สามารถสร้างโอกาสและความมั่นคงให้กับคนเมืองได้ต่อไป

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการสื่อเสริมสร้างความเป็นพลเมืองไทย: การใช้สื่อและการมีส่วนร่วมในการส่งเสริมการเรียนรู้สิทธิและหน้าที่ของความเป็นพลเมืองเพื่อขับเคลื่อนเมืองน่าอยู่ในประเทศไทย โดยศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง (UddC-CEUS) ในการสนับสนุนของกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์
.
.

#สื่อสร้างสรรค์เพื่อการเปลี่ยนแปลงสังคม #กองทุนสื่อ #กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ #UDDC_CEUS

ที่มาข้อมูล

The Global Liveability Index 2021 How the Covid-19 pandamic affected liveability worldwide by The Economist Intelligence Unit

แผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2556-2575)

The City of Osaka official website

City of Adelaide Strategic Plan

City of Adelaide 2020 – 2024 Strategic Plan Draft for consultation

Stricter virus measures to be rolled out for Osaka, Hyogo and Miyagi

Auckland Council

About the Auckland Plan 2050

Mayor Phil Goff’s vision for Auckland

Post Views: 1,076